چشم انداز روابط روسیه و آمریکا در دوره بایدن

– واکنش خاموش روسیه به روند انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا و تبریک دیرهنگام پیروزی «جو بایدن» در انتخابات به موازات رویکرد این کشور در مورد سیاست خارجی در جریان کارزار انتخاباتی از آغاز دوره‌ای جدید در روابط «واشنگتن» و «مسکو» حکایت می‌کرد؛ حکایتی که اندک اندک زمان تحقق فرا رسیده است.

 

پایان دوره ریاست جمهوری «دونالد ترامپ»، از جهات بسیاری به معنای تغییر در رویکرد‌های سیاست خارجی آمریکا بود؛ یکی از مهم‌ترین این تغییرات، تحول در روابط روسیه و آمریکاست که در روز‌های اخیر اخباری درباره آن به گوش می‌رسد.

 

روابط آمریکا و روسیه از زمان الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ و طرح ادعای مداخله مسکو در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا، وارد مرحله‌ای جدید و بی سابقه پس از جنگ سرد شد اما این روند در پی آغاز کارزار انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا تغییر مشهودی کرد.

 

اظهارات بایدن در مورد روسیه و معرفی این کشور به عنوان بزرگترین تهدید برای امنیت آمریکا در کارزار انتخاباتی، مسکو را به این نتیجه رساند که باید برای دوره‌ای از تنش‌ها و چالش‌های جدی در رابطه با آمریکا آماده شود.

 

در عین حال تفاوت رویکرد طرفین در مورد مسائل جهانی، با تاکید روسیه بر رویکرد دوجانبه و ادعای بایدن در مورد رویکرد چندجانبه می‌تواند بر دامنه و ابعاد اختلاف‌های میان طرفین در دوره بایدن بیفزاید.

پیش بینی می‌شود روابط آمریکا و روسیه در دوره ریاست جمهوری بایدن با طیف گسترده‌ای از چالش‌ها مواجه شود؛ در زیر به برخی از مهم‌ترین این چالش‌ها اشاره شده است.

 

- اختلاف نظر در مورد ناتو: حمایت بایدن از ناتو و تلاش وی برای ترمیم روابط با متحدان اروپایی به ویژه آلمان و فرانسه، احتمالا زنگ خطر را برای روسیه به صدا در می‌آورد.

 

اگرچه روابط تازه ترمیم شده آمریکا و اروپا با دست انداز‌های جدی مانند تداوم احساسات «اول آمریکا» در «کپیتال هیل»، فشار آمریکا بر متحدان برای پرداخت سهم بیشتر از هزینه‌های ناتو و اختلاف نظر بر سر پروژه «نورد استریم ۲» مواجه است، اما احتمالا بایدن در اختلاف نظر‌های میان روسیه و اعضای ناتو، موضعش کاملا مشخص است.

 

- اظهارات حقوق بشری بایدن در مورد روسیه: بایدن که در اظهاراتش وعده داد که مسکو را به پرداخت هزینه آنچه نقض هنجار‌های بین المللی و حقوق بشر خواند، ملزم کند، در مورد «الکس ناوالنی»، منتقد کرملین، تحولات «بلاروس» و تحولات داخلی روسیه، احتمالا با مسکو به چالش می‌خورد تا بتواند به زعم خود مشارکت بیشتر آمریکا در عرصه دیپلماسی را نمایان کرده و فضای مانور گسترده روسیه در آفریقا، غرب آسیا و آمریکای لاتین را محدودتر کند تا خودش بیشتر به چشم بیاید.

 

- تحریم ها: اعمال تحریم‌های متعدد علیه روسیه که به گفته مقام‌های آمریکایی با بررسی مجدد مواردی مانند مداخله روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا، نقش روسیه در مخاطرات پیرامون حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان، ... افزایش خواهد یافت، از چالش‌های مهمی است که می‌تواند روابط میان دو کشور را بیش از پیش به تیرگی سوق دهد.

- نخستین پیامدی که می‌توان به آن اشاره کرد، نزدیکی احتمالی قانونگذاران جمهوریخواه و دموکرات آمریکاست.

 

اگرچه اختلاف نظر‌ها میان این دو حزب در پی تحولات داخلی افزایش یافته، اما نام روسیه کافی است تا موضع این دو حزب برای اجماع به هم نزدیک شود.

 

-تشدید فشار‌ها و چالش‌های آمریکا و روسیه به موازات تغییر سیاست آمریکا در قبال چین، می‌تواند به نزدیکی مسکو و پکن منجر شود.

 

در واقع این نزدیکی از زمانی که آمریکا در سال ۲۰۱۷ روسیه و چین را به عنوان رقبای استراتژیک خود معرفی کرد، آغاز شده است، اما در دوره بایدن می‌تواند رشد سریع تری داشته باشد.

 

- پیش بینی می‌شود اختلاف نظر‌ها میان روسیه و آمریکا به اختلاف آنها در سازمان‌های مختلف بین المللی مانند سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان تجارت جهانی یا حتی نهاد‌هایی مانند ناتو و شورای ناتو و روسیه نیز کشیده شود.

 

بایدن که نخستین سفر رسمی خود به مسکو را در سال ۱۹۷۹ انجام داد، احتمالا در دوره ریاست جمهوری اش به تعمیق سردی روابط دو کشور بیفزاید.

 

«جان سالیوان»، سفیر آمریکا در روسیه در ماه فوریه گفت که روابط ۲ کشور در پایین‌ترین سطح از زمان جنگ سرد قرار دارد.

 

ضمن اینکه «ولادیمیر پوتین»، رییس جمهور روسیه گفته بود که روابط میان روسیه و آمریکا، «بدتر و بدتر» می‌شود.