گفتمان ساز تار با لحن ارکستر در بینال موسیقی ونیز

به گزارش گروه فرهنگی ، علیرضا فرهنگ یکی از سه آهنگساز ایرانی شرکت کننده در این دوره از بینال درخصوص انتخاب  و اجرای اثرش با عنوان صبا برای تار و ارکستر در این رخداد موسیقایی گفت: در نوشتن صبا تلاش براین نبود که تار در قالب قوانین ردیف موسیقی ایرانی و یا نغمه‌های مانوس نقش‌افرینی کند بلکه سعی بر این بود که این ساز ضمن حفظ ویژگی‌های بیانی خود با نزدیک شدن به زبان و لحن ارکستر درگیر یک گفتمان واقعی بشود. 

وی ادامه داد: صحبت از موفقیت‌ آمیز بودن این استراتژی نیست، بلکه صحبت از یک کنکاش است تا ساز غربی و ایرانی که درحقیقت سخنگوی دو فرهنگ متفاوت موسیقایی هستند به زبان مشترکی دست یابند و در نهایت بتوانند با بوجود آوردن یک کل منسجم ایده‌های آهنگساز را بیان کنند.

این آهنگساز با اشاره به اینکه موسیقی معاصر در  ایران در شرایط خاصی قرار دارد، بیان داشت: در هیچ زمانی از تاریخ ما شاهد وجود این همه آهنگساز که قریب به اتفاق از نسل جوان هستند ، نبودیم. هیچگاه تا به این حد کنجکاوی و علاقه به فراگیری ابزاری برای بیان ایده‌های بدیع وجود نداشته. در این برهه از تاریخ ما تنها با تکثر آهنگسازان روبرو نیستیم بلکه با رواج نوعی تفکر مواجهیم. عطش بیان ایده‌های هنری‌ که بنا به اقتضای زمان به فنون آهنگسازی نیاز دارند از همیشه بیشتر بوده‌است.

عده‌ی کثیری از دانشجویان موسیقی با علاقه و آگاهی کامل از آنچه که در دنیا می گذرد به فراگیری آهنگسازی مشغولند و بسیاری از آنان بعدا به دانشگاه‌ها و کنسرواتوهای معتبر راه می یابند. از میان آهنگسازانی که به طور کامل مدارج علمی و هنری را در ایران طی کرده‌اند و هم اکنون در محافل معتبر هنری به طور حرفه‌ای به کار مشغولند میتوان از آقای کیهانی خودمان نام برد.

این نوازنده پیانو تصریح کرد: سه آهنگسازی که در دوسالانه‌ی ونیز، که یکی از پرافتخارترین جشنواره‌های هنر معاصر دنیا است راه پیدا کرده‌اند مسئولیت نمایندگی یک فصل پراهمیت در تاریخ موسیقی ایران را به دوش می کشند. موسیقی معاصر ایران در زمان مناسبی به دوسالانه راه پیدا کرده است. در زمانی که به وضوح میتوان گفت که موسیقی معاصر در کنار موسیقی سنتی ایرانی دو مولفه‌ی موسیقی کلاسیک ایران را تشکیل می دهد. البته از آنجایی که تمرکز دوسالانه روی هنر معاصر می باشد طبیعی‌است که موسیقی دستگاهی ما در آن سال ها نمی توانست در این جشنواره به تنهایی اظهار وجود کند. تعداد کم آهنگسازان نسل‌های پیشتر نیز نمی توانست دم از وجود موسیقی معاصر در ایران بزند.

فرهنگ با اشاره به اینکه یک جشنواره‌ی معتبر تصمیم به معرفی موسیقی هنری ایران گرفته‌است اتفاق بسیار با اهمیتی است، بیان داشت:  این اقبال نصیب من و دو دوست دیگرم شد تا بتوانیم با آثارمان موسیقی معاصر در ایران (و نه موسیقی معاصر ایرانی) را نمایندگی کنیم. تاکید می کنم که این سه اثر لزوما نمایانگر هویت موسیقی معاصر ایران نیست چراکه آهنگسازان خوب دیگری هم هستند که به طور حرفه‌ای مشغول کاراند و در آثارشان لزوما تاثیر موسیقی ایرانی به گوش نمی رسد. به نظر من رویداد هنری دوسالانه‌ی ونیز از آنجایی مهم جلوه میکند که کنسرت کاملی به موسیقی گذشته و حال ایران اختصاص داده شده است که این نوع برنامه‌گزاری دلیلی کاملا هنری و هوشمندانه داشته است و برنامه‌گزار تنها پی نشان دادن تصويرى سطحى و  توريستى از موسيقى ايران به عنوان موسیقی ملل را نداشته است. قرارگرفتن موسيقى كلاسيك ايران (موسيقى رديف و موسيقى معاصر) در برنامه نشان از آگاهى مديران هنرى آنسامبل و همچنين دوسالانه ونيز از موسيقى در ايران دارد و اين نکته ارزش و اهميت اين كنسرت را بالاتر می برد.

این آهنگساز در خاتمه خاطرنشان کرد: اگرچه پس از ۸۶ سال این نخستین باری‌است که آثار آهنگسازان ایرانی در این جشنواره اجرا می شود، حضور هنرمندان ایرانی در زمینه‌ معماری، نقاشی، سینما و تئاتر تازگی ندارد. اینکه این رویداد تا چه حدی مورد توجه دست‌اندرکاران و متولیان موسیقی در ایران قرار بگیرد امری‌ است که در آینده خواهیم دید. به هر تقدیر حضور موسیقیدانان ایرانی در دوسالانه تنها به اعتبار هنر موسیقی، و کاملا مستقل از حمایت‌های دولتی کشورمان انجام گرفته و چه بسا که بسیاری از مسئولان به دلیل بی‌توجهی، روحشان هم از این موضوع خبردار نباشد.

شصتمین دورۀ  بینال موسیقی ونیز مهرماه امسال در حالی برگزار می شود که برای نخستین بار  آثار مهدی خیامی، علیرضا فرهنگ و کارن کیهانی سه آهنگساز ایرانی در این فستیوال توسط دیوِرتیمنتو آنسامبل به رهبری سندرو گُرلی اجرا می شود. در این اجرا که 25 مهرماه با عنوان «موسیقی ایران از گذشته تا امروز »برگزار می شود ، هر سه آهنگساز آثاری برای یک ساز ایرانی و آنسامبل بزرگ تصنیف کرده‌اند.