شاخص زندگی بهتر چیست؟
به گزارش گروه فضای مجازی ، سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) با معرفی شاخصی فراتر از آمار‌های خشک اقتصادی، سعی کرد وضعیت رفاهی و کیفیت زندگی کشورها را به تصویر بکشد: «شاخص زندگی بهتر». یکی از معیار‌های مهم زندگی بهتر، «توازن کار-زندگی» است که بیشترین و کمترین ساعات کار و فراغت اقتصاد‌های دنیا را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد. بررسی‌های این پروژه نشان داد که کشور‌های ایتالیا، فرانسه، هلند و اسپانیا بیشترین فراغت را در روز دارند و در مقابل کشور‌های کلمبیا، ترکیه و مکزیک، بیشترین ساعت کار را در هفته تجربه می‌کنند. اگر ایران (با احتساب ۴۴ ساعت کار در هفته) در این بررسی قرار داشت، در ۵ کشور بالای فهرست قرار می‌گرفت. البته از دریچه دیگر، ایران در قله این لیست نیز می‌تواند قرار گیرد. یکی از شاخص‌های مورد بررسی، درصد جمعیتی است که بالای ۵۰ ساعت در هفته کار می‌کنند. ترکیه با ثبت نرخ ۳۳ درصد در رتبه نخست شاخص مذکور قرار گرفت؛ اما داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهند که ۳/ ۳۸ درصد از نیروی کار ایران، بیش از حدود ۵۰ ساعت در هفته کار می‌کنند، پس ایران می‌تواند رتبه نخست این حوزه را در جهان داشته باشد. همه این فعالیت بیش از حد در حالی است که یافته‌های علمی و شواهد تجربی بررسی اخیر ثابت کرد که کار بیش از حد، کاهش بهره‌وری و خروج نهایی نیروی کار را سبب خواهد شد.
شاخص جدید زندگی بهتر
توازن مناسب میان کار و امور زندگی، چالش هر نیروی‌کاری است. ایجاد توازن میان کار، تعهدات خانوادگی و زندگی شخصی برای تمام اعضای خانواده اهمیت دارد. شاید ما تصور کنیم، ساعت‌های زیادی را کار می‌کنیم، اما در مقابل روحیه کاری برخی کشورها، کار کردن ما مانند قدم زدن در پارک است. در این رابطه «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» در تازه‌ترین گزارش خود ساعاتی را که نیروی‌کار ۳۹ کشور عمدتا توسعه‌یافته به «کار» و «فراغت» اختصاص می‌دهند منتشر کرده است. این سازمان پروژه‌ای را با عنوان «شاخص زندگی بهتر» جلو می‌برد که در آن وضعیت رفاهی و کیفیت زندگی کشور‌های عضو، فراتر از آمار‌های سرد اقتصادی، بر مبنای ۱۱ معیار مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این ۱۱ شاخص که برای هریک از کشورها نمره بین صفر تا ۱۰ می‌گیرند عبارتند از: «شرایط و مخارج مسکن»، «درآمد و سرمایه مالی»، «وضعیت اشتغال و بیکاری»، «کیفیت شبکه حمایت اجتماعی»، «آموزش»، «کیفیت محیط‌زیست»، «مشارکت مدنی»، «وضعیت سلامت»، «رضایت زندگی»، «امنیت» و در نهایت «توازن کار-زندگی.» بر اساس آمار‌های آخرین معیار این پروژه یعنی «توازن کار-زندگی»، در این گزارش سعی شده است بیشترین و کمترین ساعات کار و فراغت اقتصاد‌های پیشرفته مورد ارزیابی قرار گیرد. همچنین با استفاده از یافته‌های مطالعات علمی و شواهد تجربی نشان داده خواهد شد که چطور کار بیش از حد منجر به کاهش بهره‌وری و خروجی نهایی نیروی‌کار می‌شود.
رکوردداران ساعت کار
شاید جالب باشد بدانید نیروی‌کار در اقتصاد‌های پیشرفته چند ساعت در روز کار می‌کند و توازن کار-زندگی او چگونه است. سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه در گزارش خود، مهم‌ترین جنبه تعادل میان کار-زندگی، را میزان زمانی دانسته است که فرد به‌کار کردن اختصاص می‌دهد. شواهد حاکی از آن است که ساعات کار طولانی به سلامت شخص صدمه می‌زند، ایمنی را به خطر می‌اندازد و فشار استرس او را افزایش می‌دهد.
بیشترین ساعات کاری را چه کشور‌هایی دارند؟ بر اساس آمارها، طولانی‌ترین ساعات کاری را در جهان کلمبیا دارد، کشوری که جمعیت نیروی کار آن به‌طور میانگین ۷/ ۴۷ ساعت در هفته کار می‌کند. پس از کلمبیا، ترکیه با ۴۷ ساعت کار در هفته در رده دوم پرکارترین کشورها ایستاده است. در رده سوم این رتبه‌بندی نیز نام دیگر کشور آمریکای جنوبی، یعنی مکزیک به چشم می‌خورد. البته در معیار مجموع ساعات کار سالانه، یک نیروی‌کار مکزیکی با میانگین ۲۱۴۸ ساعت کار در سال بیش از هر جای دیگری در جهان کار می‌کند. براساس آمارها، تنها شش کشور در جهان هستند که میانگین ساعات کار بالای ۴۰ ساعت در هفته دارندکه به ترتیب عبارتند از: کلمبیا، ترکیه، مکزیک، کاستاریکا، آفریقای جنوبی و شیلی.
بر اساس آمار‌های این سازمان، ۱۱ درصد از جمعیت نیروی‌کار کشور‌های عضو که عمدتا اقتصاد‌های پیشرفته هستند، بیش از ۵۰ ساعت در هفته کار می‌کنند. در میان این کشورها، ترکیه با اختلاف بیشترین سهم جمعیتی که بیش از حد کار می‌کنند (بیش از ۵۰ ساعت در هفته) را دارد: حدود ۳۳ درصد از نیروی‌کار. پس از ترکیه، مکزیک با ۲۹ درصد و کلمبیا با ۲۷ درصد بیشترین سهم را از جمعیتی که بیش از ۵۰ ساعت در هفته کار می‌کنند دارند. بر اساس آمار‌های این سازمان، در مجموع مردان نسبت به زنان ساعات طولانی بیشتری را کار می‌کنند: سهم مردان با ساعات طولانی کار در میان کشور‌های «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» ۱۵ درصد است، نرخی که در میان زنان ۶ درصد را نشان می‌دهد.
ایتالیایی‌ها؛ رکورددار ساعات فراغت
هر چه نیروی‌کار ساعات طولانی‌تری را به‌کار کردن اختصاص دهد، زمان کمتری برای سایر فعالیت‌های زندگی او باقی می‌ماند. میزان و کیفیت زمان فراغت افراد، نقش حیاتی در رفاه دارد، و منجر به تقویت سلامت روحی و فیزیکی می‌شود. بر این اساس یک نیروی‌کار «سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه» به‌طور میانگین ۶۳ درصد از روز خود را (معادل ۱۵ ساعت) به مراقبت‌های شخصی (شامل تغذیه و خواب) و فراغت (شامل روابط با دوستان و خانواده و فعالیت‌های سرگرم‌کننده) اختصاص می‌دهد. بیشترین زمان فراغت را ایتالیایی‌ها دارند، جایی که نیروی‌کار در روز ۵/ ۱۶ ساعت را صرف فراغت می‌کند. فرانسه با ۴/ ۱۶ و هلند با ۱/ ۱۶ ساعت زمان تفریح در روز به ترتیب در رده‌های دوم و سوم قرار دارند. در مجموع نیز تنها این سه کشور بیش از ۱۶ ساعت در روز را به فراغت اختصاص می‌دهند. در انتهای این رتبه‌بندی کلمبیا با ۱۲ ساعت و مکزیک با ۴/ ۱۲ ساعت کمترین زمان فراغت از کار را در میان کشورها دارند، آماری که با ساعات کاری بالای آن‌ها مطابقت دارد.
افزایش ساعات کار، کاهش بهره‌وری و تولید
براساس مطالعه‌ای که دانشگاه استنفورد با عنوان «کرانچ مُد» پیرامون بهره‌وری نیروی‌کار انجام داده، کار بیش از حد باعث کاهش مجموع خروجی نهایی می‌شود. برای مثال کارگر «الف» را در نظر بگیرید با ۴۰ ساعت کار در هفته و کارگر «ب» که ۶۰ ساعت در هفته کار می‌کند. براساس یافته‌های این مطالعه مجموع خروجی نهایی (یا تولید کل) کارگر «الف» که معادل «۴۰ ضربدر بهره‌وری کارگر الف» است بیشتر از کارگر «ب» که برابر «۶۰ ضربدر بهره‌وری کارگر ب» است خواهد بود. در واقع کاهش بهره‌وری کارگر «ب» ناشی از کار بیش از حد به اندازه‌ای است که ساعات کاری بالای او را بی‌اثر کند.
ضربه به بهره‌وری از دو جنبه
به اعتقاد اقتصاددانان این دانشگاه، این کاهش چشمگیر بهره‌وری از دو جنبه قابل توضیح است. اول، با افزایش ساعات کاری، به‌طور ساده‌ای کارآیی نیروی‌کار کاهش می‌یابد، کاهشی که ناشی از استرس، خستگی و سایر عوامل است. این درحالی است که کار بیش از حد منجر به خواب ناکافی و حتی اختلال در خواب می‌شود، امری که اثرات منفی قابل‌توجه برای بهره‌وری تمام ساعات روز افراد به همراه دارد. عامل دومی که برای کاهش بهره‌وری ناشی از کار بیش از حد عنوان شده، تا حدی در دنباله مورد اول است. کاهش بهره‌وری نیروی‌کاری که بیش از حد کار می‌کند در برخی از ساعات کمتر و در برخی ساعات دیگر با شدت بیشتری نمایان می‌شود. برای مثال بهره‌وری ۴ ساعت ابتدایی کارگری که ۶۰ ساعت در هفته کار می‌کند ممکن است با کارگری که ۴۰ ساعت در هفته کار می‌کند برابر باشد. در ساعات آخر کار، اما بهره‌وری او به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. به عبارتی دیگر نیروی‌کاری که بیش از حد کار می‌کند پس از ساعاتی به‌خصوص (و شاید آخرین روز‌های هفته) خستگی او منجر به بروز خطا و اشتباه می‌شود که اصلاح آن نیاز به‌کار اضافه دارد. این واقعیت تاکنون به وضوح برای نیروی‌کار بخش صنعتی تجربه شده است: کارگرانی که با ماشین‌آلات سنگین کار می‌کنند، با افزایش ساعات کاری، با احتمال بیشتری به خود یا کالا‌ها صدمه می‌زنند.
شواهد علمی نیز بر این یافته‌های علمی صحه می‌گذارند. براساس گزارشی که «کنگره اتحادیه تجاری» انگلیس منتشر کرده، در میان اقتصاد‌های عضو اتحادیه اروپا، بالاترین میزان بهره‌وری مربوط به کشور‌هایی است که ساعات کاری پایینی دارند. براساس آمار‌های این گزارش، در سال ۲۰۱۸ نیروی‌کار تمام‌وقت انگلیس طولانی‌ترین ساعات کار را در میان اعضای اتحادیه اروپا داشت، درحالی‌که یکی از پایین‌ترین سطوح بهره‌وری را به ثبت رساند. در این رابطه هر چند آلمانی‌ها ۸/ ۱ ساعت در هفته کمتر از انگلیسی‌ها کار می‌کنند، اما بهره‌وری آن‌ها ۶/ ۱۴ درصد بیشتر است. به همین منوال، نیروی‌کار تمام وقت ایرلند ۶/ ۲ ساعت کار هفتگی کمتر از همتای انگلیسی خود دارد، درحالی‌که بهره‌وری او ۷/ ۶۲ درصد بالاتر است.
