چرایی عصبانیت آمریکا و اسرائیل از دادگاه لاهه؛ پرونده جنایات جنگی که به جریان افتاد
جنگ قضایی آمریکا علیه دادگاه بین المللی کیفری سوالهای مهمی مانند ابعاد و پیامدهای این اقدام در عرصه جهانی را به ذهن متبادر میکند.
– موضوع تحریم اعضای دادگاه بین المللی کیفری توسط دولت آمریکا یکی از بحرانهایی است که «واشنگتن» در هفتهها و ماههای اخیر در سطح بین المللی رقم زده است اما ریشههای این اقدام چیست و آمریکا با این کار چه هدفی را دنبال میکند.
«دونالد ترامپ»، رییس جمهور آمریکا، پنجشنبه گذشته، حکم اجرایی تحریم اعضای دادگاه بین المللی کیفری –نهاد قضایی جهانی که در حال بررسی جنایات جنگی احتمالی نیروهای آمریکایی در دوران جنگ افغانستان است- را امضا کرد؛ اقدامی تحریک آمیز که کارکنان دخیل در پرونده مذکور و خانواده هایشان را از دسترسی به دارایی هایشان در موسسات مالی آمریکا محروم و سفر آنها به این کشور را ممنوع کرد.
علت تحریم اعضای دادگاه بین المللی کیفری توسط دولت آمریکا چیست؟
بررسی اظهار نظرهای مقامهای آمریکایی در این مورد نشان میدهد که دلیل اصلی اقدام دولت آمریکا برای تحریم اعضای دادگاه بین المللی کیفری، اعمال فشار بر آنها با هدف کنار گذاشتن تحقیقات در مورد کارکنان ارتش و سازمانهای اطلاعاتی این کشور به ویژه رفتار آنها با بازداشت شدگان در افغانستان و برخی از کشورهای اروپا در سالهای ۲۰۰۳- ۲۰۰۴ است.
اما دلیل دیگری که به همان اندازه برای دولت آمریکا از اهمیت برخوردار است، متقاعد کردن دادگاه به عدم بازگشایی پرونده تحقیقات رسمی در مورد سیاستهای رژیم صهیونیستی در قبال اراضی فلسطینی است؛ چرا که این دادگاه در آستانه آغاز تحقیقات رسمی در مورد جنایات جنگی رژیم صهیونیستی در طول جنگ غزه در سال ۲۰۱۴ متعاقب درخواست فلسطینی هاست.
ضمن اینکه این احتمال وجود دارد که دادگاه مذکور اقدام اخیر رژیم صهیونیستی مبنی بر الحاق کرانه باختری به اراضی اشغالی را در چارچوب جنایت جنگی مورد بررسی قرار دهد. موضوع آخر، دلیل عصبانیت دولت ترامپ و طرح تهدیدهایی علیه دادگاه بین المللی کیفری است.
آیا این نخستین اقدام آمریکا علیه یک دادگاه جهانی است؟
این نخستین بار نیست که آمریکا اقدامی یکجانبه علیه یک دادگاه جهانی را آغاز کرده است.
این تنها بخشی از جنگ قضایی «واشنگتن» است که پیشتر و در قالبهای دیگر شکل گرفته است اما برای درک اقدام اخیر دولت آمریکا علیه دادگاه بین المللی کیفری، باید به دو دهه تنش میان این دادگاه و آمریکا توجه ویژهای داشته باشیم.
دادگاه بین المللی کیفری، نهاد دائمی بین المللی است که در «لاهه» کشور «هلند» مستقر است و وظیفه بررسی جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و نسل کُشی را دارد.
اساسنامه این دیوان موسوم به «اساسنامه رم» در سال ۲۰۰۲ تصویب شده و به امضای ۱۲۳ کشور رسید.
البته آمریکا به یک دلیل ساده در میان این ۱۲۳ کشور نبود؛ قرار نگرفتن در حوزه صلاحیت دادگاه خارج از سیستم حقوقی آمریکا به دلیل حضور سربازانش در سراسر جهان.
«بیل کلینتون»، رییس جمهور آمریکا که در ابتدا حامی شکل گیری این نهاد بود، به دلیل نگرانی در مورد فعالیتهای ارتش آمریکا در نقاط مختلف جهان، تصویب آن را ۱۸ ماه یعنی تا پایان دوره ریاست جمهوری خود به تاخیر انداخت.
«جورج بوش»، رییس جمهور بعدی این کشور برخلاف کلینتون حتی تظاهر به تلاش برای تصویب این اساسنامه نکرده و صراحتا مخالفت خود را با این بهانه که آمریکاییها به شکلی ناعادلانه تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت، اعلام کرد.
این روند در دولت «باراک اوباما» نیز دنبال شد تا این که در دوران حضور ترامپ در کاخ سفید در چارچوب اصل ثابت «قدرت، حق است» سیاست خارجی منجر به خروج این کشور از سازمانهای بین المللی، قرار گرفت.
وی در سخنرانی ۲۰۱۸ خود در سازمان ملل صراحتا بر عدم عضویت آمریکا در این چارچوب قضایی تاکید کرد و این خصومت را به شکل لغو ویزای «فاتو بنسودا»، دادستان دادگاه بین المللی کیفری به دلیل آغاز تحقیقات در مورد جنگ افغانستان با امید متوقف کردن این روند آشکار کرد.
چرا دادگاه بین المللی کیفری جنایات جنگی آمریکا را در طول جنگ افغانستان بررسی میکند؟
دادگاه بین المللی کیفری پس از یک سال تاخیر در نهایت در مارس سال جاری تصمیم گرفت پرونده جنایات جنگی احتمالی آمریکا در افغانستان را در دستور کار خود قرار دهد.
دادگاه بین المللی کیفری به رغم ادعاهای آمریکا مبنی بر عدم صلاحیت این نهاد برای بررسی جنایتهای جنگی آمریکا به دلیل امضا نشدن اساسنامه رم توسط واشنگتن، تاکید کرد که این نهاد حق دارد درباره هرگونه جنایت جنگی در هر یک از کشورهای عضو تحقیق کند.
تمرکز تحقیقات مذکور بر دستگیری غیرقانونی اتباع افغانستان، لیتوانی، لهستان و رومانی بین سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ توسط پرسنل امریکایی است.
موارد اتهامی آمریکا در پرونده بررسی جنایات جنگی طی جنگ افغانستان چیست؟
از جمله موارد اتهامی مطرح شده در پرونده مذکور میتوان به موارد زیر اشاره کرد: ارتکاب به اقدامهایی مانند شکنجه، رفتارهای خشن، خصومت شخصی و تجاوز جنسی نیروهای مسلح و اعضای سیا در افغانستان و سایر کشورهای پیش گفته.
براساس بررسیهای دیده بان حقوق بشر، آمریکا در سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ حدود ۱۰۰۰ نفر را بدون داشتن دلایل کافی در افغانستان دستگیر کرد.
پرونده جنایات جنگی رژیم صهیونیستی شامل چه مواردی است؟
اعلام تصمیم دادگاه بین المللی کیفری مبنی بر آغاز تحقیقات در مورد جنایات جنگی رژیم صهیونیستی در طول جنگ ۲۰۱۴ علیه غزه و موضوع الحاق کرانه باختری در ماه دسامبر ۲۰۱۹، چیزی نبود که «تل آویو» از آن استقبال کند.
در جنگ رژیم صهیونیستی علیه نوار غزه در سال ۲۰۱۴، بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ فلسطینی شهید و ۷۱ نظامی صهیونیست به هلاکت رسیدند و بیش از ۱۰ هزار نفر، عمدتا فلسطینی زخمی شدند.
«تل آویو» مانند واشنگتن علت مخالفت خود را با این تحقیقات عدم عضویتش در این نهاد اعلام کرد؛ پاسخ دادگاه بین المللی کیفری به این ادعا مشابه پاسخ به واشنگتن بود.
در مورد کرانه باختری نیز از زمان جنگ رژیم صهیونیستی و اعراب در سال ۱۹۶۷ حدود ۵۰۰ هزار صهیونیستی به این منطقه منتقل شدند.
این در حالی است که فلسطینیها چنین شهرک سازیهایی را از بین برنده هرگونه توافق برای پایان دادن به منازعه فلسطین و رژیم صهیونیستی میدانند.
دعوای تل آویو و واشنگتن با دادگاه بین المللی کیفری به کجا میرسد؟
در حالی که تحقیقات پرونده جنایات جنگی آمریکا میتواند مقامهای رده میانی دولت آمریکا را هدف قرار دهد، در پرونده جنایات جنگی رژیم صهیونیستی، این «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر این رژیم است که به نابودی خواهد افتاد.
مواضع خصومت آمیز و لفاظیهای او علیه دادگاه بین المللی کیفری موید این موضوع است.
اما چهار حقیقت مسلم در مورد جنگ قضایی مذکور وجود دارد؛ تحقیقات در این دو پرونده متوقف نمیشود، باب اختلاف نظر جدیدی میان آمریکا و متحدانش که عضو این نهاد بین المللی هستند، باز میشود، هدف قرار گرفتن اعضای دادگاه به دلیل تحقیقات در مورد پروندههای مختلف عادی میشود و موضوع فساد در دادگاه بین المللی کیفری به ابزاری برای ضربه زدن به ساختار آن تبدیل خواهد شد.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخشهای موردنیاز علامتگذاری شدهاند *