بی‌ثباتی در بازار کاغذ ضربه مهلکی به بازار نشر وارد می‌کند
محمد حسن زمانه وزیری در گفت‌وگو با ، پیرامون سرانه مطالعه کتاب در کشور گفت: اگرچه سرانه مطالعه در کشور از استاندارد جهانی بسیار پایین‌تر است، اما در دوران قرنطینه ناشی از بیماری کرونا شاهد افزایش آمار کتاب و کتابخوانی بودیم، آنچه در پرس و جو‌ها و بررسی‌های میدانی من به عنوان یک نویسنده نشان داده می‌شود این است که افزایش آمار کتابخوانی به طرق مختلف بود.
وی در همین راستا ادامه داد: آنچه در این میان قابل توجه است این نکته بود که برخی از کتابفروشی‌ها و ناشران از فرصت استفاده کردند و به عرضه کتاب با شیوه‌های مختلف پرداختند، بدین ترتیب مردم فرصت را مغتنم دیده و مطالعه برخی کتاب‌ها که کنار گذاشته شده بود را وارد چرخه زندگی کردند تا بتوانند اوقات فراغت خود را با مطالعه بگذرانند.
وی به شیوه‌های متفاوت مطالعه اشاره و تاکید کرد: این روز‌ها شیوه مطالعه تغییرات بسیاری داشته و از قالب مطالعه کاغذی به مطالعه کتاب‌های مجازی گرایش زیادی پیدا کرده است، از سوی دیگر بسیاری از ناشران برای حضور در حوزه نشر مجبور هستند کتاب‌هایی را که قرار است به بازار عرضه کنند در فرمت‌های صوتی و الکترونیکی همزمان با چاپ کتاب‌ها عرضه کنند، پس دسترسی به این نوع از محتوا‌ها و مطالب افزایش یافته است، لذا معتقدم معیار و شاخص سنجش سرانه مطالعه باید با توجه به فضای مجازی و مطالعه‌های صوتی مد نظر قرار بگیرد.
وزیری نگاهی به شیوه مطالعه در گذشته داشت و اظهار کرد: شیوه مطالعه در گذشته به شکل نسخه کاغذی بوده و افراد برای مطالعه مجبور بودند تا از کتاب‌ها استفاده کنند، اما این رویکرد این روز‌ها دچار تغییرات بسیاری شده است، فناوری سبب گردیده تا جایگزین جدیدی برای کتابخوانی وارد بازار شود. کتاب‌های مجازی و حتی صوتی جذاب‌تر و قابل دسترس‌تر هستند البته متاسفانه آمار‌هایی که داده می‌شود بدون در نظر گرفتن میزان مطالعه به کمک فناوری جدید و شیوه‌های مطالعاتی نوین است.
وی قرنطیه حاصل از بیماری کرونا را فضایی ارزشمند برای مطالعه دانست و افزود: فراغت حاصل از بیماری کرونا زمانی مناسبی است تا فارغ از تمام دغدغه‌های زندگی با تمرکز بر روی یک فعالیت خصوصاً مطالعه بپردازیم، این دوران زمان خوبی است که کتاب‌هایی را که زمانی خریداری، ولی شرایط برای مطالعه آن فراهم نشده را اکنون مطالعه کنیم، در عین حال حضور نابهنگام بیماری کرونا تا حدودی غافل گیرانه بود لذا ما شاهد بودیم که فضای رسانه‌ها نیز حرفی برای گفتن نداشتند، ناگهانی وارد شدن بیماری کرونا و مشکلات پس از آن اجازه برنامه ریزی برای رسانه‌ها را نداده بود، به هر حال دغدغه رسانه‌ها تنها متمرکز بر موضوع کرونا بود مشغله خاص دیگری نداشتند بدین ترتیب نتوانستند مخاطب زیادی جلب کنند.
وزیری اتخاذ روش‌های جدید برای جذب جوانان به مطالعه را رویکردی ارزشمند و مهم برای جامعه امروز دانست و تاکید کرد: باید تلاش کنیم و بر اساس بررسی‌ها و انجام تحقیقات کارشناسی شده به این مهم دست یابیم که چگونه می‌توان فضای مطالعه را جذاب نمود.
وی پیرامون قیمت کاغذ افزود: هر چه قیمت کاغذ افزایش پیدا کند شاهد بالا رفتن قیمت کتاب خواهیم بود. این رویدادی نامناسب برای ناشران و مخاطبان است اکنون فعالیت‌های جانبی مانند صحافی کتاب، چاپ و وسایل جانبی جهت تهیه کتاب هزینه‌های بسیاری را برای ناشر به همراه دارد که این بر افزایش قیمت کتاب تاثیر مستقیم دارد.
مدیر موسسه فرهنگی هنری کاربردی خیبر به قیمت کتاب در دهه ۸۰ اشاره و تصریح کرد: در دهه ۸۰ ناشران سه نوبت کتاب چاپ می‌کردند، اما هرگز قیمت پشت کتاب در طی یک سال افزایش پیدا نمی‌کرد، اما متاسفانه اکنون شاهد هستیم که هر روزه قیمت کتاب افزایش پیدا می‌کند، این یعنی عدم ثبات بازار در حوزه تولید کالای فرهنگی، قطع به یقین ناشران از این که قیمت کتاب افزایش یابد ناراحت و مخاطبان و علاقمندان کتاب نیز از این رویه بسیار ناراضی هستند، در این میان عرضه و تقاضای کتاب با چالش‌های فراوانی روبرو است و نیاز است تا با تدبیر و برنامه ریزی درست و مناسب به حل مشکلات بپردازیم.
وی لزوم معین شدن برخی از شاخص‌ها در آمار سرانه مطالعه را مهم دانست خاطرنشان کرد: شاخص‌های تعیین آمار به منظور مشخص شدن سرانه مطالعه نیازمند یک بازنگری دارد، زیرا اکنون کتاب‌های الکترونیکی و صوتی در بین جوانان و برخی خانواده‌ها طرفداران فراوانی دارند و همین امر در سرانه مطالعه نیز تاثیر دارد انجام نظرسنجی و ارزیابی‌های میدانی لازمه هر نوع ارائه آمار و اطلاعات است.
