کاهش تدریجی آثار کرونا در بازار کار طی فصل تابستان

_ روزنامه ایران: با وجودی که طرح آمارگیری نیروی کار فصل زمستان سال گذشته، به دلیل زمان اجرا- تنها بخشی از آثار شیوع کرونا از اسفندماه سال ۹۸ را به تصویر کشیده بود، اما انتشار گزارش نیروی کار در نخستین فصل سال جاری تصویر دقیق‌تری از آثار ویروس کرونا و شیوع آن ترسیم کرد. گرچه در فصل‌های اخیر نرخ بیکاری روند نزولی خود را حفظ کرده است، ولی مقایسه تعداد شاغلان میان فصل‌های اخیر نشان دهنده کاهش قابل توجه شاغلان کشور است. برهمین اساس تعداد شاغلان در بهار امسال به ۲۲ میلیون و ۹۶۳ هزار نفر رسیده بود که این تعداد نسبت به زمستان سال گذشته ۴۷۲ هزار نفر کاهش یافته است. حال با مقایسه شاغلان بهار امسال با فصل مشابه سال قبل شاهد افت یک میلیون و ۴۹۸ هزار نفری این جمعیت هستیم.

 

تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از نیروی کار در فصل تابستان سال جاری که خلاصه یافته‌های آن منتشر شده است نیز حاکی از کاهش یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری شاغلان نسبت به تابستان سال گذشته است. با این حال تعداد شاغلان در دومین فصل سال جاری نسبت به بهار امسال حدود ۵۷۹ هزار نفر افزایش یافته است.

 

البته در کنار شیوع کرونا که به دلیل درگیرکردن مشاغل خدماتی که نیمی از بازارکار ایران را تشکیل می‌دهند، تأثیر مستقیم و قابل توجهی در بازار کار کشور داشت، به طور قطع رکود موجود در اقتصاد و رشد اقتصادی منفی نیز از دیگر دلایل اصلی بالا بودن نسبی نرخ بیکاری و همچنین پایین بودن نرخ مشارکت اقتصادی است. طبق تحلیل‌های آماری ارایه شده توسط مرکز آمار ایران بررسی روند بازار کار ایران در سال‌های گذشته نشان می‌دهد که متغیر‌هایی مانند تحریم که روی نرخ رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی تأثیر داشته است نیز متغیر‌های بازار کار ایران را تحت تأثیر خود قرارداده است.

از سوی دیگر بررسی نرخ بیکاری و تعداد بیکاران نیز نشان دهنده روند کاهشی است. براساس اعلام مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در تابستان امسال به ۹.۵ درصد رسیده است که این رقم نسبت به نرخ ۹.۸ درصدی بهار امسال و ۱۰.۵ درصدی تابستان سال گذشته کمتر شده است. در تابستان سال گذشته تعداد بیکاران کشور حدود ۲ میلیون و ۸۹۴ هزار نفر بوده است که این رقم در تابستان امسال به حدود ۲ میلیون و ۴۷۱ هزار نفر رسیده است. همچنین تعداد بیکاران در اولین فصل سال جاری نیز ۲ میلیون و ۵۰۵ هزار نفر گزارش شده است. بررسی روند نرخ بیکاری در کشور از سال ۹۷ تا تابستان امسال با وجود نوسان‌های فصلی از روند نزولی حکایت دارد. در بهار سال ۹۷ نرخ بیکاری کشور

۱۲.۲ درصد بوده که این نرخ در تابستان این سال به ۱۲.۳ درصد افزایش یافته است، اما در فصل پاییز این نرخ به ۱۱.۸ درصد عقب‌نشینی کرده است و دوباره در زمستان ۹۷ به ۱۲.۳ درصد افزایش یافته است. در سال ۱۳۹۸ نیز نخستین فصل سال با نرخ بیکاری ۱۰.۹ درصدی آغاز می‌شود که افت قابل توجهی نسبت به فصول پیشین خود در سال ۹۷ دارد. در تابستان سال گذشته نیز نرخ بیکاری به ۱۰.۵ درصد کاهش یافته است، ولی در فصل‌های پاییز و زمستان این نرخ  روی ۱۰.۶ درصد ثابت مانده است. در سال جاری نیز نخستین فصل سال با نرخ بیکاری ۹.۸ درصدی شروع شده که در دومین فصل این نرخ به ۹.۵ درصد رسیده است.

طبق گزارش مرکز آمار ایران، در تابستان سال جاری جمعیت غیرفعال کشور افزایش و جمعیت شاغل و بیکار کشور (جمعیت فعال) نسبت به فصل مشابه سال قبل با کاهش مواجه شده است که این کاهش در مقایسه با فصل بهار سال جاری نسبت به فصل مشابه سال قبل، از شدت کمتری برخوردار بوده است. به عبارت دیگر اثر منفی ویروس کرونا بر شاخص‌های نیروی کار کشور در فصل تابستان در قیاس با فصل بهار تا حدی تعدیل شده است.

 

بررسی نرخ بیکاری افراد ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که ٩,٥ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که این شاخص، نسبت به فصل مشابه در سال ١٣٩٨، یک درصد کاهش یافته است.

 

در تابستان ١٣٩٩، به میزان ٤١,٨ درصد از جمعیت ١٥ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (تابستان١٣٩٨) ٣.١ درصد کاهش یافته است.

 

از سوی دیگر، جمعیت شاغلان ١٥ ساله و بیشتر در این فصل ٢٣ میلیون و ٥٤٢ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل تقریباً یک میلیون و ۲۱۰ هزار نفر کاهش داشته است. بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در تابستان ١٣٩٩، بخش خدمات با ٤٨,١ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در رتبه‌های بعدی بخش‌های صنعت با ٣٣,٤ درصد و کشاورزی با ١٨.٥ درصد قرار دارند.

گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٤ ساله در تابستان امسال ٢٣,١ درصد بوده است. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (تابستان ١٣٩٨) ۳ درصد کاهش یافته است. این نرخ در مقایسه با بهار امسال نیز که ۲۴.۵ درصد اعلام شده، معادل ۱.۴ درصد افت داشته است.

همچنین بررسی نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ٣٥ ساله نیز نشان می‌دهد که در تابستان١٣٩٩، ١٦,٩ درصد از جمعیت فعال این گروه سنی بیکار بوده‌اند. این در حالی است که تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد این نرخ نسبت به تابستان ١٣٩٨، به میزان یک درصد کاهش یافته است. با این حال بیکاری این بخش از جمعیت کشور نسبت به بهار امسال۲ دهم درصد افزایش یافته است.

 

بررسی سهم اشتغال ناقص جمعیت ١٥ ساله و بیشتر نشان می‌دهد که در تابستان ١٣٩٩، ٩,٣ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ٣٦ درصد از شاغلان ١٥ ساله و بیشتر، ٤٩ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.