آفت کش‌های خطرناک، بحرانی دیگر برای سلامتی جهان

_ فارس به نقل از گلوبال ریسرچ نوشت: کووید ۱۹ تنها بحران سلامت جهانی نیست که اکنون با آن مواجه ایم. بحران دیگری نیز در جریان است که تماما ساخته دست انسان است و یک صنعت جهانی آن را ترویج می‌کند.

پنج شرکت بزرگ تولید کننده مواد شیمیایی کشاورزی جهان یعنی بایر، بسف، سیجنتا، کورتوا و اف ام سی- اعضای گروه لابی بین المللی کورپ لایف- از فروش مواد شیمیایی که سلامت انسان‌ها را در معرض خطراتی جدی قرار می‌دهد سود می‌برند.

 

تحقیقات متعدد ارتباط بین استفاده از این مواد را با سرطان، امراض کبدی، آسیب دی ان ای، نارسایی باروری، اختلالات غددی و نیز لطمات  زیست محیطی، چون آلودگی آب‌های زیر زمینی، اختلالات میکربی، مسموم کردن پرندگان، پستانداران، ماهیان و زنبور‌ها نشان داده اند.

 

بازار‌های اصلی این مواد شیمیایی خطرناک در کشور‌های دارای درآمد کم تا متوسط مثل برزیل و هند هستند. هر چند عرضه برخی از این محصولات پیش از این در بازار‌های اروپایی ممنوع شده اند، اما شرکت‌های اروپایی همچنان می‌توانند این مواد را تولید کنند و آن‌ها را در مناطقی که مقررات ضعیف تری دارند به فروش برسانند.

 

چرا این شرکت‌ها اجازه فروش این مواد شیمیایی زیانبار که در اتحادیه اروپا ممنوع شده اند به کشور‌هایی که به داشتن مقررات ضعیف‌تر معروفند دارند؟

 

 

آلان تایگل سخنگوی «کارزار دایمی علیه آفت کش‌ها و حیات» که مجموعه‌ای از جنبش‌های اجتماعی و سازمان‌های غیر دولتی را زیر چتر خود دارد می‌گوید: «با اینکه اقلیم‌ها با هم فرق دارند، اما بدن همه ما از یک ماده ساخته شده است. موادی که برای اروپاییان خطرناک هستند، برای برزیلی ها، هندی ها، آرژانتینی‌ها و دیگران نیز خطرناکند.»

 

آمونیاک که در تهیه آن از نیتروژن موجود در جوّ به عنوان یکی از مواد اولیه اصلی خود استفاده می‌کند، توسط شیمیدان آلمانی فریتس هابر برای کمک به کشاورزان اطراف جهان اختراع شد که بهره وری و سود آن‌ها را به شدت بهبود می‌دهد. ولی کار او یک رویه تاریک هم دارد. یکی از  موثرترین حشره کش‌هایی که هاربر تولید کرد، در تولید زیکلون بی کمک کرد که نازی‌ها از آن برای کشتن نزدیک به یک میلیون نفر که حتی شامل اعضای خانواده خود هاربر نیز می‌شدند استفاده کردند.

 

سوخت‌های فسیلی و گاز‌های گلخانه‌ای از عوامل اصلی تغییرات اقلیمی محسوب می‌شوند، اما آفت کش‌های به شدت خطرناک نیز که بر سلامت بخش بزرگی از جمعیت انسانی و محیط زیست ما اثر می‌گذارد به شکل گسترده‌ای مورد غفلت قرار گرفته اند.

 

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل، آفت کش‌های به شدت خطرناک «آفت کش‌هایی هستند که بر اساس سیستم‌های طبقه بندی مورد پذیرش بین المللی، به خصوص سطوح بالایی از خطرات سلامتی یا زیست محیطی حاد و مزمن در آن‌ها شناسایی شده است.»

 

بر اساس تحقیقات صندوق چشم جامعه، شرکت‌های کورپ لایف بالغ بر ۲۷ درصد از درآمد فروش خود را از آفت کش‌های به شدت خطرناک در کشور‌های با درآمد بالا کسب می‌کنند که در مقایسه ۴۵ درصد درآمد خود را از کشور‌های دارای درآمد کم تا متوسط به دست می‌آورند. این آفت کش‌ها در بازارهایی، چون برزیل و هند به ترتیب ۴۹ و ۵۹ درصد از فروش این مواد را به خود اختصاص می‌دهند.

 

باسکوت تونکاک بازرس ویژه پیشین سازمان ملل در زمینه مواد سمی و حقوق بشر که یک وکیل بین المللی و متخصص در قوانین و سیاست‌های مربوط به مدیریت مواد شیمیایی سمی و آلودگی است می‌گوید: «ما در میانه یک انفجار نامرئی از آفت کش‌هایی قرار داریم که در کشور‌های با درآمد پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند که برای مدیریت چنین خطراتی به اندازه کافی مجهز نیستند.»

 

یک نگرانی بزرگ این است که بسیاری از تولید کننده‌های مواد شیمیایی کشاورزی در لابی گری گسترده به منظور سهل کردن مقررات مربوط به آفت کش‌ها در برخی از کشور‌های دارای درآمد پایین تا متوسط دست دارند. برای مثال در ماه می ۲۰۱۹ وزارت کشاورزی برزیل ۳۱ آفت کش را تایید کرد که سه تای آن‌ها حاوی گلیفوسات بودند، ماده‌ای که به سرطان مرتبط است و در آمریکا دعاوی حقوقی چندین میلیون دلاری علیه آن‌ها در جریان بوده است. در سال ۲۰۱۸ در کل ۴۵۰ ماده شیمیایی کشاورزی توسط دولت بولسونارو مورد تایید قرار گرفته است. در همین سال برزیل از حدود ۶۰ هزار تن از آفت کش‌های به شدت خطرناکی که در اتحادیه اروپا مصرف آن‌ها ممنوع است استفاده کرده است.

 

تایگل می‌گوید: «خیلی از مردم در اروپا از ما می‌پرسند که آن‌ها برای مشارکت در مبارزه علیه آفت کش‌ها در برزیل چه می‌توانند کنند. پاسخ این سئوال نزدیک‌تر از آن است که به نظر می‌آید: بزرگ‌ترین شرکت‌های تولید کننده آفت کش‌ها در جهان در اروپا قرار دارند و این قاره یک صادرکننده بزرگ این مواد است. کشور‌های اروپایی باید این شرکت‌ها را وادار کنند تا در دیگر کشور‌ها نیز همان مقرراتی به کار گرفته شود که در کشور‌های مبدا خودشان اعمال می‌شود.»

 

 

ایالات متحده سهل گیرانه‌ترین مقررات را در مورد آفت کش‌ها در میان کشور‌های دارای درآمد بالا دارد و یکی از صادرکنندگان مواد شیمیایی کشاورزی ممنوعه به کشور‌های دارای درآمد پایین تا متوسط به شمار می‌رود. اتحادیه اروپا هم در فاصله‌ای نه چندان دور پشت سر آمریکا قرار دارد. در سال ۲۰۱۸ کشور‌های اتحادیه اروپا از جمله انگلیس از صادرات ۸۱۶۱۵ تن از آفت کش‌های ممنوعه خبر دادند که مقصد بیش از نیمی از آن‌ها کشور‌های دارای درآمد پایین تا متوسط مثل برزیل، مراکش، مکزیک، اوکراین و آفریقای جنوبی بوده است. سیجنتا که شرکتی واقع در سوئیس، اما با مالکیت چین است، بزرگ‌ترین صادر کننده مواد شیمیایی منع شده با ۲۹۳۰۷ تن صادرات است.

 

اخیرا این شرکت اعلام کرده است که کمیسیون اروپایی متعهد شد که به  فعالیت کارخانجات اتحادیه اروپا که آفت کش‌های به شدت خطرناک را برای صادرات تولید می‌کنند خاتمه دهد. این راهبرد کمیسیون اروپایی مورد استقبال قرار گرفت و کلید برنامه اصلاحات سبز اروپایی شد، اما تلاش‌های این اتحادیه می‌تواند از طریق  حفره‌های موجود در قوانین اروپایی و این واقعیت ناکام بماند که این توافق مانع از آن نخواهد شد که شرکت‌های اروپایی در صورتی که آن‌ها را در خارج از اتحادیه اروپا تولید کنند، این آفت کش‌ها را به فروش برسانند. مطلقا هیچ عاملی وجود ندارد تا بتواند این شرکت‌ها را از انتقال دادن تاسیسات تولیدی خود به کشور‌های دارای درآمد پایین تا متوسط بازدارد.

 

انگلیس تاکنون بزرگ‌ترین صادر کننده آفت کش‌های ممنوعه در اروپا بوده و تصمیم کمیسیون اروپایی بعد از اجرایی شدن برگزیت شامل این کشور نخواهد شد. ترک اتحادیه اروپا می‌تواند به این معنی باشد که انگلیس نقش بزرگ تری را در تجارت این مواد بر عهده بگیرد و برگزیت حتی مقررات این کشور در این زمینه را سهل گیرانه‌تر نیز کند. در سال ۲۰۱۸ مقدار ۲۸۱۸۵ تن از محصولاتی که سیجنتا برای صادرات از کارخانه خود در هادرزفیلد تولید کرده، در مجموع از تمام آفت کش‌های ممنوعه صادره شده از کشور‌های ایتالیا، هلند و آلمان بیشتر بوده است.

 

باکوت تانکاک این مواد را «بی شک آفت کشی خطرناک می‌داند که جان تعداد بیشماری از مردم را در سراسر جهان گرفته و منجر به بروز مشکلات سلامتی از جمله پارکینسون در تعداد نامعلومی از انسان‌ها شده است.»

 

صنعت مواد شیمیایی کشاورزی از پذیرش اثرات و لطماتی که این مواد بر سلامت انسان و محیط زیست وارد می‌کنند و در نتیجه نقش گسترده آن‌ها در تغییرات اقلیمی خودداری می‌کند. ریاکاری آن‌ها در این است که مصرف آفت کش‌های به شدت خطرناک در اتحادیه اروپا ممنوع است، اما فروش آن‌ها به کشور‌های در حال توسعه و سردرآوردن آن‌ها از سوپرمارکت‌های ما – و غذایی که می‌خوریم- آزاد است.

 

تلاش‌هایی که اتحادیه اروپا برای جلوگیری از صادرت آفت کش‌های به شدت خطرناک می‌کند  قابل تحسین است، ولی ما می‌دانیم که این تلاش‌ها کافی نیست. مثل لابی صنعت دخانیات و سوخت‌های فسیلی، احتمال اینکه صنعت مواد شیمیایی کشاورزی نیز به سادگی از تولید و فروش آفت کش‌ها دست بردارد بسیار کم است. ضرورت دارد که به منظور اجتناب از بروز یک فاجعه سلامت همگانی دیگر در سطح جهان که هم اکنون همه ما را تهدید می‌کند، همگان برای توقف تولید و فروش این آفت کش‌ها به این شرکت‌ها فشار بیاورند.