آلودگی هوا و اعتمادسوزی ملی

- بنا به اعلام نورنیوز، آلودگی هوا در کلان شهر‌ها امری رایج و مرسوم است که عموما سیاست‌گذاران سعی می‌کنند با اصلاح سازوکار‌های زیست اجتماعی و شهری و ساماندهی مشاغل و صنایع آلوده کننده آن را کاهش دهند.

آلودگی هوا نه تنها مشکلات متعددی در حوزه‌های بهداشتی، زیستی و اجتماعی برای شهروندان ایجاد می‌کند بلکه در طول زمان باعث افزایش هزینه‌های دولت برای رفع تاثیرات منفی آن نیز می‌شود.

سال‌هاست که طی تحقیقات و بررسی‌های علمی متعددی که صورت گرفته، منشاء آلودگی هوا در تهران و سایر کلان شهر‌ها تقریبا مشخص شده و این موضوع معمای پنهانی نیست. مطالعات متعدد انجام شده در این بخش ضمن مشخص کردن نوع آلایند‌ها منابع تولید آن را نیز تعیین کرده است.

حال چه باید کرد؟
در کشور ما در خصوص معضل آلودگی‌های زیست محیطی به خصوص آلودگی هوا خلا قانونی وجود ندارد وموضوع مقابله با آلودگی هوا تقریبا از سال ۱۳۲۸ مورد توجه قانون گذار بوده و صریحا مسئولیت‌های قانونی در این زمینه مشخص شده است.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز توجه ویژه‌ای در اصل ۵۰ قانون اساسی کشور به این موضوع صورت گرفته است. قانونی که به صورت انحصاری و دقیق به موضوع آلودگی هوا پرداخته، قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا مصوب ۱۳۷۴ است که آن هم به دلیل پاره‌ای از ایرادات در سال ۱۳۹۶ جای خود را به «قانون هوای پاک» داد.

در آخرین تلاش قانون گذار در این حوزه، تقریبا ۱۶ نهاد به صورت مستقل و شفاف و با شرح کامل وظایف، مسئول شناخته شده اند که باید با اجرای دقیق دستورالعمل‌هایی که در قانون هوای پاک مطرح شده در کاهش آلودگی هوا نقش اساسی ایفا کنند.

بزرگترین مانع، اما برسر اجرای دقیق این قوانین عدم مسئولیت پذیری نهاد‌های مسئول و فقدان نظارت لازم از سوی دستگاه‌های نظارتی است که باعث شده با وجود فراهم بودن همه مقدمات لازم برای حل این بحران، ما همچنان سال به سال شاهد گسترش و شدت آلودگی هوا و آسیب‌های ناشی از آن باشیم.

در این میان آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، آسیب جدی به سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی نسبت به کارآمدی و توانمندی حاکمیت و نهاد‌های مسئول است. افکار عمومی همواره با این سوال روبرو است که با وجود قوانین کامل و تخصیص بودجه سالیانه از محل مالیات شهروندان چرا همچنان معظل آلودگی هوا سال به سال ابعاد وخیم تری پیدا می‌کند و برای تغییر وضعیت و امکان تنفس هوای سالم فقط باید دست به دعا برداشت و از کائنات طلب باد و باران کرد؟!

آمار‌های رسمی منتشر شده حاکیست که سالانه بیش از ۱۰ هزار نفر در کشور و بیش از ۴ هزار نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. ابعاد اجتماعی، عاطفی و حتی اقتصادی این رخداد تلخ به تنهایی مبین عمق نگران کننده‌ای است که این بحران خود ساخته از آن برخوردار است.

متاسفانه هرساله به جای افتتاح طرح یا پروژه‌ای که به کاهش آلودگی هوا کمک کند و اثر واقعی بر تقلیل نگرانی‌های جامعه در این بخش داشته باشد شاهد رونمایی از بهانه‌های جدید و مجادلات فرافکنانه دستگاه‌های مسئول با یکدیگر هستیم. امسال هم، چون سنوات قبل دلیل جدیدی به نام مازوت سوزی در نیروگاه‌های برق تولید و معرفی شد.

آلودگی هوای کلان شهر‌های ایران محصول مازوت سوزی نیست بلکه نتیجه بی مسئولیتی، عدم تمرکز، بی برنامگی و اجرای ناقص قوانین و عدم توجه به اولویت‌های جامعه است که مهمترین آن موضوع زیست سالم در محیطی امن و سلامت می‌باشد.