فصلی جدید در مناسبات ایران و عراق

_ جعفر قناد باشی، کارشناس مسایل غرب آسیا طی یادداشتی در روزنامه حمایت نوشت: سفر اخیر آیت‌الله رئیسی به عراق در بحبوحه فشار‌های اقتصادی و ادامه سناریو‌های زیاده خواهانه آمریکا از رهگذر برجام، دارای زوایا و ابعاد مختلفی است که مهمترین کارکرد آن، تسهیل روابط تجاری کشورمان با بغداد در چارچوب گسترش مناسبات اقتصادی با همسایگان بود. واشنگتن از سال ۲۰۰۳ به این سو، به دنبال گل‌آلود کردن روابط تهران – بغداد است تا بتواند ماهی خود را صید کند و تلاش نموده مرز‌های دو کشور برای تردد‌های تجاری همواره ناامن باشد.

 

بر این مبنا، تنش‌زایی با خلق پدیده‌های تروریستی – تکفیری و برپا کردن غائله جوکر‌ها و اغتشاشگران به نام مردم و به کام آمریکا و اسرائیل، در صدر برنامه‌های کاخ سفید علیه دو ملت ایران و عراق بود، اما هم‌افزایی امنیتی دوجانبه، باعث دفع تهدیدات و تقویت روابط شده است.

 

علاوه بر این، مناسبات تهران و بغداد به جهت اینکه تجارت ایران در عراق به مزیت‌سازی نیازمند نیست و بازار‌های این کشور به‌راحتی در دسترس تجار ایرانی هستند، مانعی بزرگ بر سر راه اعمال فشار آمریکا بر جمهوری اسلامی است و واشنگتن با خلق چالش‌های امنیتی می‌کوشد که این مزیت را از بین ببرد.

 

اساساً وقتی کشوری در حال تبدیل‌شدن به قدرت عمده در منطقه باشد، آمریکا آن را به‌عنوان یک تهدید در نظر می‌گیرد و در حال حاضر، بیشترین مشکلات ایران در قبال عراق، از ناحیه حضور نظامی آمریکا در مجاورت مرز‌های ما ایجاد شده است. سفر رئیس عدلیه در حقیقت، بخش دوم پازل ایران در همسایه غربی را در تقابل با کاخ سفید کامل کرد که عبارت بود از تسریع و تسهیل روابط تجاری دوجانبه و حذف موانع غیرضروری به میزانی که قانون بر عهده عدلیه گذاشته است.

 

گفتنی است؛ یکی از دلایلی که باعث شد «عادل عبدالمهدی»، نخست‌وزیر سابق عراق مورد غضب آمریکایی‌ها قرار گیرد و در دوره صدارت او بی‌سابقه‌ترین جولان معترضان غرب‌گرا  را شاهد باشیم، توافقنامه‌هایی بود که در زمان او با چین به امضا رسید. آمریکایی‌ها به شدت از نقش چین در عراق نگران‌اند و آن را مخل و مضر می‌دانند، لذا چنانچه بتوانیم در ادامه رایزنی‌های هیئت قضایی ایران با مقامات عراقی، چین را از مسیر ریلی به عراق متصل کنیم، حضور آمریکا را در همسایه شرقی خود تضعیف کرده‌ایم.

 

پیشگامی قوه قضائیه از این منظر به‌طور حتم، همکاری و همراهی دستگاه‌های دیگر در سایر قوا را به همراه خواهد داشت و می‌توانیم بگوییم که گام بسیار کارسازی در خنثی‌سازی تحریم‌ها برداشته شد.

 

بخش اول پازل جمهوری اسلامی، تبدیل کردن تهدید حضور آمریکا در عراق به فرصتی برای هدف قرار دادن پایگاه عین الاسد پس از ترور سردار سلیمانی بود. تروریست‌های اشغالگر پنتاگون پس از این واقعه در خاک عراق دیگر امنیت ندارند و زمزمه کاهش نیرو و بستن سفارتخانه آمریکا این روز‌ها شنیده می‌شود که به‌طورقطع، مقدمه‌ای برای اخراج آن‌ها از این کشور خواهد بود.

 

عزیمت آیت‌الله رئیسی به عراق از سوی دیگر، به بخش اول طرح ایران علیه آمریکا نیز کمک شایانی کرد و یانکی‌ها را در مضیقه حقوقی- قضایی افزون بر تنگنا‌های امنیتی قرار داد. پیگیری پرونده شهید سلیمانی و هماهنگی میان طرف ایرانی و عراقی به‌منظور تحت تعقیب قرار دادن عوامل این جنایت، این نوید را می‌دهد که در آینده، شاهد برگزاری محاکمه عوامل ترور در عراق باشیم.

 

علاوه بر این، بغداد پس از این حمله ناجوانمردانه دریافت که دست‌درازی و ایجاد ناامنی برای ایران، موجب امتداد بسامد آن به درون مرزهایش می‌شود و ادامه حضور تروریست‌های آمریکایی بذر نفاق و ثبات‌زدایی در غرب آسیا را می‌رویاند. بنابراین، مذاکرات رسمی هیئت‌های قضایی ایران و عراق با دستور کار اقتصادی و حقوقی قضایی ذیل محور‌های بیان شده، در چارچوب منافع ملی دو کشور  موجب تضعیف قدرت آمریکا و درنهایت اخراجش از این کشور خواهد بود.

 

این در حالی است که تهران و بغداد از سوی غرب متهم به فساد اداری هستند. فارغ از اینکه اروپا و آمریکا در مواردی گوی سبقت را از همه کشور‌های جهان در این حوزه ربوده‌اند، تشریک‌مساعی ایران و عراق برای خشکاندن مفاسد در مبادلات و تعاملات دوجانبه، امر مبارک و توافقی دو سر برد است.

 

فساد در امور داخلی یک بحث و در مسائل فی‌مابین دو همسایه و شریک تجاری مهم، بحث دیگر؛ هر چند نمی‌توان اتصال مفاسد داخلی به منافذ خارجی را نادیده گرفت چراکه خسارات آن، دوجانبه و باعث کاهش اعتماد میان دو طرف می‌شود. از آنجا که قوه قضائیه تجارب گران‌سنگی در این راستا همچون ابلاغ و اجرای «سند تحول قضایی» داشته است، با انتقال آن به کشور‌های دوست و متحد می‌تواند پیشگامی خود در این زمینه را تثبیت و تحکیم کرده و به رشد دستگاه قضایی عراق کمک شایانی نماید.

 

از طرفی، رسیدگی به وضعیت زندانیان دو طرف و تعیین تکلیف آن‌ها به‌ویژه ایرانیانی که به شوق زیارت عتبات، ناخواسته دچار نقض برخی قوانین مسافرتی می‌شوند، در ناکام گذاشتن نقشه اختلاف‌افکنی میان دو ملت اثر بسزایی دارد. سم‌پاشی تبلیغاتی هرساله رسانه‌های محور عبری، عربی، غربی در آستانه راهپیمایی عظیم اربعین که با هدف دور کردن ملت‌ها از یکدیگر و انتشار اخباری از زندانی شدن تعدادی از اتباع ایرانی، مواردی هستند که لازمه رفع آن‌ها حسن نیت دوجانبه و گام‌های متقابل است؛ اقدامی که با سفر رئیس عدلیه به نقطه امیدوارکننده‌ای رسید.  

 

پس از کلید خوردن پروپاگاندای ضدایرانی و ضدعراقی از طریق انتشار شایعات، در دو سوی مرز‌ها جوانان و افسران جنگ نرم به تحکیم مودت دو ملت پرداخته، به خنثی‌سازی این خباثت پرداختند و اکنون ابتکار عمل قوه قضائیه برای آزادی یا عفو زندانیان دو طرف، این معادله را تکمیل کرده است؛ و بالاخره اینکه، سفر آیت‌الله رئیسی با آن استقبال باشکوه و کم نظیر در میان مردم و مسئولان عراقی را باید دیباچه‌ای برای فصل جدید روابط ایران و عراق توصیف کرد؛ تحولی مبارک که اخراج آمریکا از این کشور را تسهیل کرده و مقدمه تشکیل تمدن نوین اسلامی را فراهم می‌کند، ان‌شاءالله.