مشارکت مردم در امر «نظارت» در دوره تحول/ رضایت قابل توجه مراجعهکنندگان از نحوه رفتار مسئولان واحدهای قضایی و روند رسیدگی به پروندهها
- توجه بر امر «نظارت» در قوه قضاییه در دوره تحول از اولویتهای اصلی است. در سند تحول قضایی مشخصاً بر توجه به نظارتهای همهجانبه، مأموریت محور، فرآیندمحور، هوشمند و همگانی به جای نظارتهای گذشتهنگر، عملکرد محور، انسان پایه و متمرکز تاکید شده است.
دستگاه قضایی هم دستگاه قضاوتی و هم دستگاه نظارتی است؛ به همان میزان که قضاوت وظیفه این دستگاه و مسئولان آن است؛ مطابق قانون، نظارت هم وظیفه آنهاست.
دو هدف عمده از رویکرد نظارتی دستگاه قضا
مأموریت نظارتی قوه قضاییه هم شامل نظارت درونسازمانی و هم نظارت برونسازمانی است؛ این رویکرد نظارتی، دو هدف عمده را دنبال میکند؛ نخست، حفظ سلامت مجموعههای وابسته به قوه قضاییه و دستگاههای اجرایی و دوم، حفظ کرامت شهروندان و مراجعه کنندگان به مراجع و مراکز قضایی.
یکی از جلوههای مردمی بودن قوه قضاییه که در دوره تحول مدنظر است، آن است که مردم در فرآیند «نظارت» مشارکت داشته باشند و از آنان پیرامون نحوه عملکرد واحدها و مسئولان قضایی نظرخواهی شود.
سامانه رسیدگی به شکایات و اعلامات
در تیرماه سال ۹۹، طی مراسمی با حضور آیتالله رئیسی، رئیس قوه قضاییه، از ۳۰ سامانه هوشمند و الکترونیکی در دستگاه قضایی رونمایی شد؛ یکی از این سامانهها، مرتبط با مباحث نظارتی مردممحور بود و «سامانه رسیدگی به شکایات و اعلامات»، نام داشت که از آن با عنوان «سامانه برخط مردمی قوه قضاییه» نیز یاد میشود.
«سامانه رسیدگی به شکایات و اعلامات» یا «سامانه برخط مردمی قوه قضاییه» در واقع یک سیستم نظرخواهی از مردم است و آنها میتوانند هرگونه نظر، پیشنهاد و انتقاد از دستگاه قضایی دارند را در آن ثبت کنند تا این نظرات مورد بررسی و اعمال قرار گیرد.
نحوه کار سامانه برخط مردمی قوه قضاییه
نحوه کار «سامانه رسیدگی به شکایات و اعلامات» بدین صورت است که هر مراجعه کننده به هر یک از واحدها و مراجع قضایی اعم از اصحاب پرونده، وکلا، کارشناسان و غیره مبادرت به نصب سامانه مزبور در تلفن همراه خود میکند و از این طریق، نظرات خود را در ارتباط با عملکرد واحدهای قضایی در اختیار مسئولان مربوطه قضایی قرار میدهد.
در سامانه مزبور، در ۵ حوزه و محور از مراجعه کنندگان به واحدهای قضایی نظرخواهی صورت میگیرد؛ که این حوزهها و محورها عبارت است از نحوه رفتار پرسنل حفاظتی، پرسنل اداری و پرسنل قضایی واحد قضایی رجوع شده به آن و همچنین کیفیت فرایند دادرسی در پرونده مورد پیگیری و میزان اطاله دادرسی در آن پرونده.
ثبت ۲.۵ میلیون اظهار نظر مردمی
بنا به آمار ارئه شده از سوی غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه در جریان نشست خبری روز سهشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰، از زمان آغاز به کار «سامانه رسیدگی به شکایات و اعلامات» در تیرماه ۹۹ ، بالغ بر ۴۰۰ هزار نفر در این سامانه مبادرت به اظهار نظر در مورد عملکرد کارکنان و مسئولان در واحدهای قضایی کردهاند و این ۴۰۰ هزار نفر بصورت میانگین، هر یک بیش از شش اظهار نظر داشتهاند که جمعاً دو و نیم میلیون اظهار نظر در سامانه رسیدگی به شکایات و اعلامات به ثبت رسیده است.
رضایت قابل توجه مراجعهکنندگان از نحوه رفتار مسئولان واحدهای قضایی و روند رسیدگی به پروندهها
نکته قابل توجه و امیدبخش، نوع نظرات مراجعهکنندگان به واحدهایی قضایی است؛ بیش از ۷۱ درصد آنها از رفتار کارکنان و مسئولان قضایی اعلام رضایت کرده و بیش از ۶۶ درصد مراجعهکنندگان نیز دادرسیها را عادلانه و منصفانه دانسته و همچنین بیش از ۶۵ درصد آنها، اعلام داشتند که مدت زمان دادرسی، متعارف و معقول است.