کودکان کار؛ فرمانروایان خیابان یا بینوایان کوچک

- تا به خود بیایم مایع لزج در قهقهه ریزِ گنگ پیروزمندانه‌ای راهش را روی دست و پیراهنم پیدا کرده بود. یک آن خودم را در شمایل یک قربانی دیدم. اما نگاهم که از پس پشت درخت‌های خیابان چشمان متهورشان را کاوید آشفتگی ام به کلی رنگ باخت. هر دو رنگ پریده و ژولیده بودند. کف دست هایشان بس که پوست ترکانده بودند دست کمی از سمباده نداشت. اما هنوز تا خالی شدن از نشاط کودکی راه درازی داشتند. آب دهان انداختن بی پروایشان به رهگذران هم بیشتر به استیصالی گذرا می‌ماند از سر تفریحی به نسبت شریرانه تا بغضی سر باز کرده از اندوه زیستی پر محنت.

 

اما باز صدای خنده هایشان در آن بی وقتی شب و خلوتی و تاریکی خیابان از پس هر بار آب دهان انداختنِ شیطنت بار بر سر عابران، داستان از یک کودکی به ضلالت کشیده داشت. دو خیابانگرد خردسال که شاید خیلی در قید ملایمتی با رهگذر- هر که می‌خواهد باشد- نبودند با آن معرکه آرایی درشتناک فضای رقت انگیز هم سالان بی نوایشان را بهتر از هر تصویرگر دیگری بازنمایی می‌کردند. این روز‌ها هم که در لابیرنت پر ازدحام تهران شاید از این کودکان بر سر هر گذر یا خیابانی چند تایی را بشود با یک سر چرخاندن سراغ گرفت. طوری که گویی شهر به تسخیر این جماعت نورسته پر قیل و قال، اما محنت زده درآمده است.

آن طور که از برآورد‌های آماری بر می‌آید در کل دنیا شمار سالانه کودکان کار رقمی بیش از دویست و پنجاه میلیون نفر را در بر می‌گیرد. این حجم از نان آوران کوچک که برای تامین هزینه زندگی ناچار از تن دادن به کار‌های سخت و توان فرسا در فضا‌های عمومی اجتماع هستند اغلب از امکان کودکی کردن یا مدرسه رفتن هم بی بهره می‌مانند و دچار شدنشان به انواع آسیب‌های روحی و جسمی هم از پس بودن و ماندن در فضا‌های نا امن و نابهنجار جامعه دور از انتظار نخواهد بود.

 

بسیاری از کشور‌ها و نهاد‌های بین المللی کار کودک را در شمار بهره کشی‌های استثماری شناسایی کرده اند و طرح‌های مقابله‌ای برای زدودن این پدیدار مشقت آفرین از ساحت اجتماعات انسانی هم به وفور به میدان اجرا سپرده شده است. اما باز دردناکی این معضل گریبان بسیاری از جوامع شهری را در اقصی نقاط جهان رها نکرده که هیچ بر حجم زیانباری اش هم روز به روز افزوده می‌شود.