قلب و ریه سگ شوشتر هنگام بریدن رگ فعال بود
- ماجرای تشریح یک سگ در کلاس اصول آناتومی گروه دامپزشکی دانشگاه آزاد شوشتر که رگ‌هایش به منظور مرگ زودتر توسط استاد و در حضور دانشجویان بریده شد طی روزهای گذشته حاشیه‌هایی را به همراه داشت. این حاشیه‌ها با انتشار جوابیه‌ای از سوی روابط عمومی این دانشگاه گسترد‌ه‌تر شد؛ جوابیه‌ای که برخی دامپزشکان، عذر بدتر از گناه قلمدادش کردند.
امید مرادی، متخصص جراحی دامپزشکی درباره جوابیه دانشگاه آزاد شوشتر در دفاع از نحوه اتانازی سگ مذکور به میزان گفت: در توضیحات ارائه شده توسط دانشگاه، تناقض‌های جدی وجود دارد. به عنوان مثال، در این توضیحات ادعا شده که ابتلای سگ مذکور به بیماری ویروسی دیستمپر تایید شده و حیوان به تیک عصبی و تشنج دچار بوده در حالی که در چنین مرحله حادی از دیستمپر حیوان به شدت بی‌حال است و مقاومتی از خود نشان نمی‌دهد. اما در تصاویر دیده می‌شود که این سگ را با استفاده از خفت‌گیر زنده‌گیری کرده‌اند که نشان می‌دهد حیوان در برابر زنده‌گیری مقاومت داشته است.
وی افزود: در حالی که دامپزشکان کشور، برای زنده ماندن یک حیوان، پیچیده‌ترین روش‌ها را به کار می‌گیرند و با توجه به اینکه در بخش قابل توجهی از آموزش آناتومی می‌توان ازلاشه‌های اهدا شده استفاده کرد تشریح حیوانات سالم اخلاقی به نظر نمی‌رسد.
مرادی با اشاره به توضیحات دانشگاه شوشتر مبنی بر اینکه هدف از زنده‌گیری و یوتانایز این سگ، جلوگیری از سرایت ویروس دیستمپر به سایر سگ‌ها بوده گفت: لاشه سگ مبتلا به دیستمپر، گزینه مناسبی برای کالبدگشایی نیست. استفاده از لاشه سگ مبتلا به دیستمپر برای تشریح، اقدامی پرخطر است که احتمال انتشار ویروس حین تشریح، غیرقابل چشم‌پوشی است.
رئیس بیمارستان دامپزشکی مرکزی در خصوص توضیحات دانشگاه شوشتر درباره نحوه اتانازی سگ گفت: اگر اقدامات قید شده در جوابیه دانشگاه، حقیقتا صورت بگیرد مرگ حیوان قطعی خواهد بود و نیازی به روش‌های مکمل اتانازی وجود نخواهد داشت. اما اینکه پس از گذشت ۴۰ دقیقه، سگ مذکور هنوز تنفس داشته بدین معناست که اتانازی این حیوان، بر اساس توضیحات مندرج در بیانیه اجرا نشده است. یعنی یا از داروهای درستی استفاده نشده و یا دوز مناسبی از آنها داخل ورید تزریق نشده است. این که بگوییم اتانازی را به درستی انجام داده‌ایم اما حیوان پس از ۴۰ دقیقه همچنان تنفس داشته غیرقابل قبول است!
مرادی، بزرگترین مشکل در توضیحات دانشگاه شوشتر را تایید قطع رگ به منظور تخلیه کامل خون و قطعی شدن مرگ حیوان دانست و گفت: در حالی که به ورید دسترسی وجود داشته و در نتیجه ریدوز (تزریق مجدد دارو) مقدور باشد، چطور می‌توان از اجرای این روش بدوی که هم غیرانسانی است و هم غیربهداشتی حمایت کرد؟
وی افزود: همانطور که در تصاویر مشاهده می‌شود خون حیوان روی پیشبند افراد حاضر، پاشیده شده یعنی خون، جهش داشته و این بدین معناست که هنگام قطع رگ، قلب حیوان تپش داشته است. به علاوه خون شفاف و روشن روی میز حکایت از آن دارد که اکسیژن خون به هیچ وجه کم نبوده. بنابراین بدون کوچکترین شکی، هنگام قطع عروق ران، قلب و ریه حیوان فعال بوده است.
این متخصص جراحی دامپزشکی یادآور شد: بر خلاف آنچه در جوابیه نوشته شده فقدان رفلکس درد و رفلکس پلک شاخص‌هایی نیستند که بر اساسشان از مرگ حیوان اطمینان حاصل کنیم. برای تفریق بین بیهوشی عمیق از مرگ، شاخص‌های دیگری مانند بررسی صدا و حرکت قلب و رفلکس مردمک به نور و یا سایر موارد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
وی تصریح کرد: متاسفانه باید گفت انتشار چنین بیانیه‌ای با این حجم از تناقضات آشکار، برازنده یک مجموعه آکادمیک مانند دانشگاه، نیست. با توجه به نقدهای بنیادین نسبت به نحوه اتانازی سگ مذکور، شایسته‌تر آن بود که دانشگاه، به جای قلب موضوع که نوک پیکان انتقاد را به طرف مجموعه‌ای علمی نشانه می‌گیرد، با پذیرفتن اشتباهات فرد مقصر، جلوگیری از تکرار چین مواردی را در دستور کار خود قرار دهد.
مرادی ادامه داد: برای یک دامپزشک، صرفا یک مدرک دامپزشکی کافی نیست. پایبند بودن به سوگندنامه دامپزشکی از اصول کار یک دامپزشک است که این مورد، به هیچ‌وجه مدنظر قرار نگرفته است.
این متخصص جراحی دامپزشکی ادامه داد: ماجرای اتانازی سگی که هفته گذشته در دانشگاه شوشتر تشریح شد، نشانگر عدم تسلط استاد به اتانازی یا عدم دسترسی به امکانات لازم است و اینکه در یک محیط دانشگاهی، آموزش به دانشجویان توسط شخصی که خود به موضوع اشراف ندارد یا در آن امکانات کافی وجود ندارد صورت گیرد مشکل بزرگی است.
وی با اشاره به عکس سلفی دانشجویان در کنار لاشه تشریح‌شده گفت: برخی از دانشجویان دامپزشکی، از روی علاقه به حیوانات و درمان آنها وارد این رشته نشده‌اند و حتی به حیوانات به چشم جانداری که درد را حس می‌کند نگاه نمی‌کنند. از سوی دیگر، آموزش با روش‌های نادرست که با درد و رنج حیوانات همراه است سبب می‌شود دانشجویان علاقه‌مند به این رشته که با امید کمک به حیوانات و درمان آنها دامپزشکی را انتخاب کرده‌اند در ترم‌های اول پس از مشاهده اینکه به منظور آموزش آنها، حیوانات متحمل درد و رنج می‌شوند دچار تناقض شده و نگرششان نسبت به این رشته تغییر می‌کند. برخی از آنها بی‌آنکه بدانند آزار دادن حیوانات، در آموزش دامپزشکی جایی ندارد تصور می‌کنند این موضوع روال آموزش است و رفته‌رفته نسبت به استفاده غیرانسانی از حیوانات بی‌تفاوت می‌شوند.
مرادی افزود: اما دسته دوم با علم به دستورالعمل‌های موجود برای جلوگیری از آزار حیوانات حین آموزش، در برابر نحوه نادرست استفاده از حیوانات توسط استاد، سکوت نمی‌کنند و در صدد اصلاح شرایط موجود برمی‌آیند که ماجرای سگ دانشگاه شوشتر، مصداق بارزی از این موضوع است.
این دامپزشک با تاکید بر اینکه، مراکز آموزش دامپزشکی باید از چنین دانشجویانی تشکر و حتی تقدیر کنند گفت: امیدوارم دانشگاه شوشتر، با حمایت از دانشجویانی که پرده از اتانازی ناشیانه سگ برداشته‌اند راه را برای انتقادات به‌حق دانشجویان باز کرده و ضمن جلوگیری از تکرار موارد مشابه و با استفاده از روش‌های جایگزین تشریح لاشه این بحران را به فرصت تبدیل کنند؛ جایگزین‌هایی مقرون به مصرفه و بهداشتی مانند فیلم‌های سه‌بعدی، نرم‌افزارهای تشریح و میزهای تشریح مجازی که این روزها رفته‌رفته در مراکز آموزش دامپزشکی جایگزین لاشه‌های حیوانات می‌شوند.
