ابوترابی‌فرد: باید مسئولیت‌ها در دست کسانی باشد که حفیظ و علیم باشند
- حجت الاسلام و المسلمین ابوترابی‌فرد در سخنرانی خطبه گونه خود در روز جمعه ۲۵ تیر ۱۴۰۰، به اقدامات مسئولین اشاره کرد.
متن کامل خطیب موقت نماز جمعه تهران به شرح زیر است:
بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم
الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمِینَ وَ صَلّی اللهُ عَلَی سیِّدِنا و نَبیِّنا مُحَمَّد وَ عَلی أهلِ بَیتِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ المَعصومینَ المُکَرَّمین
قَالَ اللَّهُ العَظیم فِی مُحکَمِ کِتَابهِ «اِنَّ اللهَ یَامُرُکُم اَن تُؤَدُّوا الاَماناتِ اِلى اَهلِها وَ اِذا حَکَمتُم بَینَ النّاسِ اَن تَحکُموا بِالعَدل»
با عرض ادب و سلام حضور برادران و خواهران گرانقدر و با آرزوی توفیق برای دولت سیزدهم در گشودن گره‌های اقتصادی و فراهم آوردن زمینه رشد و تعالی جامعه اسلامی، ملت عزیز و بزرگ ایران.
با توجه به این که چند هفته‌ای از انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد و با عنایت به جایگاه مهم و کلیدی جمهوریت و آراء مردم در شکل گیری نهاد‌های سیاسی نظام اسلامی و با توجه به این نکته که برای تحلیل رویداد‌ها باید یک فرآیند را مورد بررسی قرار داد، اگر بخواهیم رشد اقتصادی یک جامعه را تحلیل کنیم، نمیتوان به یک گزاره واحد توجه کرد، فرایند رشد و تحولات اقتصادی را در طول زمان باید بررسی نمود، به صورت گذرا به فرایند حضور و مشارکت مردم در طول ربع قرن گذشته در کشور ایران و کشور آمریکا در انتخابات ریاست جمهوری اشاره‌ای می‌نمایم.
در آمریکا از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۲۰ هفت دوره انتخابات ریاست جمهوری را شاهد هستیم. میانگین مشارکت مردم در این ربع قرن ۸/۵۸ درصد است، یعنی حدود ۵۹ درصد. در جمهوری اسلامی ایران در طی سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۲۱ یعنی در ربع قرن در هفت دوره ریاست جمهوری، میانگین مشارکت مردم، ۶۴/۶۹ درصد است، یعنی در کشور ایران با آن که چند دهه بیشتر از مردم سالاری و حضور و مشارکت مردم در شکل گیری نهاد‌های سیاسی نمی‌گذرد، مشارکت ملت عزیز ۱۰ درصد بالاتر از مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکاست و این میانگین در انتخابات مجلس نمایندگان و سنا به طور معناداری کاهش پیدا می‌کند و میانگین مشارکت مردم ما در انتخابات مجلس شورای اسلامی در ربع قرن اخیر حدود ۲۰ درصد بالاتر از میزان مشارکت مردم در ایالات متحده در انتخابات مجلس نمایندگان و سناست. ما باید این سرمایه را ارج بنهیم و گرامی بداریم و به دو رکن مهم و کلیدی جمهوریت و اسلامیت که به منزله دو رو از یک سکه می‌باشند، توجه ویژه‌ای داشته باشیم.
به گمان بنده، مهمترین رسالت و مسئولیت دولت سیزدهم، تلاش برای استحکام ارکان جمهوریت و اسلامیت نظام است. امام بزرگوار با فهم درست مبانی و اصول اسلامی و با اتکا به آراء ملت بزرگ ایران، این نظام سیاسی را بنیان نهادند و رهبری معظم انقلاب اسلامی از تمام ظرفیت خویش برای حراست از این نظریه دینی و اسلامی و ارتقاء آن در چلّه دوم انقلاب استفاده نمودند. باید در دولت سیزدهم برای بالندگی و درخشندگی دو رکن جمهوریت و اسلامیت که پیشران اصلی رشد و تعالی جامعه اسلامی و انقلابی است، قدم برداشت و با تحکیم این ارکان کلیدی هویت دینی و اسلامی و مردمی نظام یعنی مردم سالاری دینی را حراست نمود. امروز محور مقاومت و نظام‌های سیاسی برآمده از اراده استوار ملت‌های مسلمان بر مبانی و نظریه‌های دینی و اسلامی و اراده و عزم ملت‌های منطقه استوار است. تمام اقتدار آنان برآمده از هویت دینی و اسلامی و پشتوانه مردمی است. پیشگامان مقاومت در غزه و فلسطین، بر هویت اسلامی و اراده ملت قهرمان فلسطین تکیه زده‌اند. ملت‌های برپاخاسته منطقه به هویت دینی خویش بازگشته و اراده و عزم خود را بر شکل گیری یک حرکت عزت آفرین اسلامی و انقلابی معطوف داشته اند. حاج قاسم سلیمانی ها، المهندس ها، سید حسن نصرالله ها، الحوثی ها، ثمره گرانبها و کم نظیر شجره طیبه‌ای هستند که ریشه در اندیشه ژرف، ایمان استوار و عزم راسخ ملت‌های مسلمان در پهنه گسترده جهان اسلام دارد. از این رو تحکیم ارکان کلیدی جمهوریت و اسلامیت تبدیل نمودن مبانی نظری انقلاب اسلامی به پیشران حرکت انقلاب، رسالت کلیدی دولت سیزدهم است و از آنجا که اقتصاد اصلی‌ترین موضوعی است که دولت سیزدهم باید به آن بپردازد تا راه را برای تحکیم پیوند استوار ملت و دولت هموار سازد و حکمرانی اسلامی را استحکام بخشد، لذا انتخاب و گزینش تیم اقتصادی دولت، کارگزاران دولت سیزدهم، مهمترین مسئله‌ای است که دولت با آن روبروست. به هر میزان که در این عرصه مهم و کلیدی این پیام قرآن کریم مورد توجه قرار گیرد که «إِنَّ اللَّهَ یَأمُرُکُم أَن تُؤَدُّوا الأَماناتِ إِلىٰ أَهلِها»، شایسته سالاری ارتقا پیدا کند، قطعاً بر کارآیی نظام اسلامی و رضایتمندی مردم افزوده خواهد شد و این مهم بدست نمی‌آید مگر با توجه دقیق به شاخص‌ها و ملاک‌هایی که باید مدیران و کارگزاران کشور در سطوح عالی و میانی و خُرد، آراسته به آن باشند و دولت سیزدهم می‌تواند با آراستگی به این شاخص‌ها، برای ملت عزیز پیام آور آرامش و اطمینان باشد.
قرآن کریم در آیات متعددی ضمن تأکید بر اصل کلیدی و محوری شایسته سالاری، شاخص‌های مهم مدیریت را در سطوح عالی و متوسط تبیین فرموده است و به طور خاص در حوزه اقتصاد به این مهم توجه ویژه‌ای داشته است. اولاً باید به این نکته مهم توجه داشت که از نگاه قرآن کریم اقتصاد ستون فقرات خانواده و جامعه است. در این کریمه مبارکه در سوره مبارکه نساء آیه ۵ خدای متعال می‌فرماید «وَلَا تُؤتُوا السُّفَهَاءَ أَموَالَکُمُ الَّتِی جَعَلَ اللَّهُ لَکُم قِیَامًا» اموال خود را به دست سفیهان نسپارید، به دست کسانی که از رشد عقلی و خرد برخوردار نیستند، نسپارید؛ زیرا اموال شما مایه قوام زندگی شماست.
«جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ قِیَامًا» واژه قیام از ریشه قَوَمَ به معنای پایه و اصل است. این واژه در قرآن کریم در دو آیه نورانی به کار رفته است در مورد کعبه هم خدای متعال می‌فرماید «جَعَلَ اللَّهُ الکَعبَةَ البَیتَ الحَرَامَ قِیَامًا لِلنَّاسِ» خداوند کعبه را مایه قِوام جامعه اسلامی و جامعه بشری قرار داده است. اموال ما، ستون فقرات حیات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ماست، کعبه ستون فقرات حیات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه اسلامی و بشری است.
اگر کعبه آنگونه که باید به پا داشته شود، دنیای اسلام آن گونه که باید به او بپردازد، جامعه بشری استحکام پیدا می‌کند. اگر از اموال خویش درست حراست نماییم، بنیه مالی خود را تقویت نماییم، به قوام و استحکام دست خواهیم یافت و حضرت یوسف هنگامی که با درخواست عزیز مصر برای مدیریت در آن نظام سیاسی مواجه می‌شود می‌فرماید «اجعَلنِی عَلَىٰ خَزَائِنِ الأَرضِ» اقتصاد کشور مصر را به دست من بسپار. توجه دارد اگر می‌خواهد یک تحول فرهنگی و سیاسی و فکری و اعتقادی و رفتاری در کشور مصر ایجاد کند، این جامعه را به سمت توحید هدایت نماید، باید یک تحول عظیم در نظام اقتصادی مصر خلق بشود. این تحول، آغازی برای تغییر رویکرد مردم در کشور مصر است؛ لذا از نگاه قرآن کریم پرداختن به اصول و مبانی اقتصاد، حرکت در جهت استحکام نظام اقتصادی کشور، اولویت نخست دولتمردان و حاکمان در نظام اسلامی است و در این شرایط به طور خاص، رهبری معظم انقلاب اسلامی بر او پای می‌فشارند؛ لذا هرچند رسالت دولت سیزدهم تلاش برای ارتقاء شایسته سالاری در ایران اسلامی است، اما به طور خاص باید تیم اقتصادی دولت از بالاترین سطح و ظرفیت علمی و مدیریتی و کارشناسی و عزم و اراده استوار برای تحول و ارتقاء ظرفیت اقتصادی کشور برخوردار باشند. در این راستا توجه به نکاتی می‌تواند راه را برای انجام این مهم هموار نماید و حقیر به گوشه‌ای از این ویژگی‌ها اشاره می‌کنم:
اولاً؛ از منشور حکمرانی یعنی نامه امیرالمؤمنین علی علیه السلام برای مالک اشتر که به یاری خدای متعال موضوع مباحث حقیر در این جایگاه خواهد بود، توصیه می‌نمایند به مالک اشتر «وَأَکثِر مُدَارَسَةَ العُلَمَاءِ، وَمُنَاقَشَةَ الحُکَمَاءِ، فِی تَثبِیتِ مَا صَلَحَ عَلَیهِ أَمرُ بِلاَدِکَ، وَإِقَامَةِ مَا استَقَامَ بِهِ النَّاسُ قَبلَکَ» مالک! تحلیل و بررسی، گفتگو و مباحثه با اندیشمندان و صاحبان علم و حکمت را در دستور کار خود قرار ده.
از نگاه علی علیه السلام، مالک اشتر باید بعنوان شخصیتی شناخته شود که حلقه نخست او را اندیشمندان، فرزانگان، فرهیختگان، صاحبان دانش و حکمت تشکیل می‌دهند. در نظام مدیریتی امروز به گمان حقیر، این حلقه نخست، هیئت دولت و به طور خاص، تیم اقتصادی رئیس جمهور است. این حلقه باید از این ظرفیت و شخصیت علمی و کارشناسی برخوردار باشد. با دو هدف، با دو هدف مهم و کلیدی که باید در مباحث آینده این دو هدف راتبیین و تحلیل بنمایم، از آنجا که اقتصاد امروز اصلی‌ترین موضوعی است که باید به آن پرداخته شود و اصلاح ساختار نظام مالیاتی، نظام پولی، بانکی و ارزی امروز به مطالبه عمومی تبدیل شده است و مشکلات اقتصادی سختی مضاعفی را متوجه اقشار متوسط و ضعیف جامعه کرده است، پرداختن به این موضوع، انتخاب چهره‌های توانا و کارآمد، برای گشودن این گره ها، رسالت دولت و حمایت و همکاری و همراهی همه جناح‌ها و گروه‌های سیاسی دلسوز ایران اسلامی، مسئولیت خطیری است که بر شانه یکایک آنهاست. بدون حمایت نخبگان سیاسی، نخبگان علمی، اصلاح ساختار نظام اقتصادی برای دولت محترم میسور نیست.
امروز اقتصاد با جراحی‌های عمیق و بزرگ روبروست، باید در چارچوب سیاست‌های کلی به ویژه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی این قدم‌ها برداشته شود و این گام‌ها بدون دستیابی به مدیران عالم و صالح و توانا و با انگیزه و شجاع و حمایت و پشتیبانی نخبگان علمی و سیاسی و مردم ممکن نیست؛ لذا برای فراهم آوردن آرامش اقتصادی، بایستی از همه ظرفیت‌ها برای انتخاب شایستگان بهره گرفت و بهترین‌ها را برای انجام این مسئولیت خطیر برگزید. سیاست گزاران اقتصادی دولت باید در محافل علمی اقتصاد خوشنام باشند تا از ظرفیت لازم برای ایفای نقش به عنوان حلقه اتصال و ارتباط دولت با نخبگان علمی و سیاسی برخوردار باشند و با تحلیل دقیق و عالمانه شرایط و تبیین و توصیف سیاست‌های اقتصادی دولت زمینه همراهی کارشناسان اقتصادی و مردم را با سیاست‌های دولت فراهم آورند. از سوی دیگر با داشتن مقبولیت علمی و کارشناسی در بین اعضای کابینه در مقابل درخواست‌های بخشی دستگاه‌های اجرایی، بویژه وزارتخانه‌های هزینه آفرین بایستند و راه را برای کاهش هزینه‌ها و تحقق نظام بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد هموار بنمایند. تیم اقتصادی دولت باید از قدرت علمی، فکری و مدیریتی و تجارب لازم برای دستیابی به الگوی فکری منسجم، هماهنگ و منطبق بر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بهره‌مند باشند. افراد مورد نظر نباید دیدگاه‌هایی در تضاد با سیاست‌های کلی ابلاغ شده در حوزه اقتصاد و یافته‌های قطعی و اصلی علم اقتصاد داشته باشند.
یکی از مهمترین و ضروری‌ترین اقدامات برای دولت محترم و مجلس شورای اسلامی، تلاش برای دستیابی به دولتی است که با الهام از آموزه‌های قرآن کریم، از اصول قطعی و بنیادین علم و دانش و برخوردار باشند. حضرت یوسف هنگامی که پیشنهاد در دست داشتن مدیریت اقتصادی کشور مصر را مطرح می‌کنند، دلایل خود را برای انجام این مسئولیت تبیین می‌کنند می‌فرمایند «اجعَلنِی عَلَىٰ خَزَائِنِ الاَرضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ» من از دو ویژگی برخوردارم اولا؛ در قله امانت قرار دارم، امانتی که در دستم سپرده شود آن امانت را درست پاس می‌دارم و وظایف و مسئولیت‌های خود را در حراست از آن امانت متوجه ام و به آن وفادار. ویژگی‌های دوم؛ من در قله‌های رفیع علم و دانش قرار دارم.
باید مسئولیت‌ها در نظام اسلامی در سطح کلان در دست کسانی باشد که حفیظ و علیم می‌باشند و در حوزه اقتصاد به طور خاص باید این مهم مورد توجه قرار داده شود.
در پایان اشاره‌ای کوتاه دارم که برای برون رفت از تنگنا‌های اقتصادی پیش روی باید دو سیاست به عنوان سیاست قطعی دولتمردان تعریف شود. یک؛ تلاش حداکثری برای کنترل، مدیریت و کاهش هزینه‌های اداره کشور؛ امروز حدود ۴۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم، مهمترین قدم برای دستیابی به نظام بودجه ریزی صحیح، تلاش برای کاهش هزینه‌های اداره کشور است. انضباط مالی به معنای واقعی کلمه باید در دستور کار قرار گیرد و برای رسیدن به این مهم راهکار‌های دقیق و علمی تعریف شده است.
سیاست دوم؛ استفاده از همه ظرفیت‌ها، از دانش دانشمندان و فرهیختگان، از عقبه علمی دانشگاهها، برای خلق ثروت، ثروت‌های پایدار برای اداره کشور است. اصلاح نظام مالیاتی در راستای دستیابی به درآمد‌های پایدار و سالم جهت اداره یک جامعه دینی و انقلابی است. امیدوارم که خدای متعال ما را در این راه هدایت و ثابت قدم بدارد.
پروردگارا تو را سوگند به مقربان درگاهت بر توفیقات دولت سیزدهم در انجام شایسته رسالت و مسئولیتی که برعهده دارد، بیفزای.
بارال‌ها رؤسای محترم قوا به ویژه ریاست محترم قوه مجریه، ریاست محترم قوه قضائیه که در آستانه انجام مسئولیتی خطیر قرار دارند، موفق بدار، آنان را در انجام شایسته رسالت مهمی که بر عهده دارند تأیید فرما.
پروردگارا نظام اسلامی را در پرتو عنایات امام عصر ارواحنا فداه تا ظهور امام عصر سلام الله علیه از هر خطری حفاظت بفرما.
بر تأییدات و توفیقات رهبر معظم و فرزانه انقلاب اسلامی بیفزای؛ و السّلام علیکم و رحمة الله
