واکسن نزن‌ها؛ چالش هولناک جهان کرونایی
- روزنامه خراسان نوشت: در حدود بیستمین ماه ورود جهان به چالش هولناک ویروس کرونا، هر روز و هر هفته، اتفاقات و اطلاعات متفاوتی از تحرکات جدید این ویروس در رسانه‌ها منتشر می‌شود. از سرعت ابتلا، ناکامی بسیاری از کشورها و دولت‌ها در مدیریت کرونا، انکار این ویروس توسط برخی سران کشورها، سویه‌های کشنده‌تر تا تلاش جهان برای دستیابی به واکسن کرونا همه از مهم‌ترین رویداد‌های این ۲۰ ماه زندگی جهان با کرونا بوده است.
در این میان البته مواردی همچون تبعات مخرب اقتصادی، ریشه‌یابی منشأ ویروس و این‌که آیا کرونا ساخته دست بشر است یا نه، برخی دیگر از اخبار رسانه‌های جهان بوده است. اما ماجرای واکسن از زمانی که به مرحله مصرف انسانی رسید و اخبار مرتبط با آن، بی‌شک از مهم‌ترین رویداد‌های روزانه جهان به شمار می‌آید؛ از زورآزمایی کشورها برای دستیابی بیشتر به واکسن و انحصار آن تا چالش جدید بسیاری از کشورها درباره «واکسن نزن‌ها». در واقع امروز بسیاری از دولت‌ها گرفتار بخشی از طبقات اجتماعی خود هستند که علاقه‌ای به تزریق واکسن ندارند.
ما در این گزارش، اخبار روز‌های اخیر رسانه‌های مطرح جهان درباره واکسن‌نزن‌ها را رصد و مرور کرده‌ایم.
از تهدید تا جایزه
در این میان کشورها با ابزار‌های مختلف از جمله تشویق توسط سوپراستار‌ها برای واکسینه شدن، ارائه جایزه‌های نقدی از زیر ۱۰۰ دلار تا جوایز یک‌میلیون دلاری و گاهی نیز تهدید به جریمه و محروم شدن از خدمات عمومی تلاش می‌کنند شهروندان خود را هرچه زودتر واکسینه کنند.
بیانیه ۶۰ نهاد درمانی آمریکا درباره واکسن نزن‌ها
نیویورک تایمز در گزارشی جدید از اعتراض ۶۰ مجموعه مرتبط پزشکی و درمانی آمریکا به اختیاری بودن واکسیناسیون خبر داد که به کاهش سطح ایمنی کارکنان بخش‌های درمانی و بهداشتی منجر شده است. در بیانیه این ۶۰ سازمان و نهاد پزشکی و بهداشتی آمده است: متأسفانه بسیاری از پرسنل مراقبت‌های بهداشتی و مراقبت طولانی‌مدت واکسینه نشده‌اند. ما برای ایمنی کامل راهی نداریم جز این‌که همه کارکنان مراقبت‌های بهداشتی برای حفظ سلامت خود واکسن بزنند تا بتوانند از همکاران، خانواده‌های خود و بیماران محافظت کنند.
مقصر شیوع دلتا واکسن نزن‌ها هستند
نیویورک تایمز همچنین در گزارشی دلیل شیوع گونه کرونای دلتا در اروپا و آمریکا را تعداد زیاد «واکسن نزن‌ها» برشمرده است: «تاخیر در انجام واکسیناسیون عمومی و فراگیر باعث شیوع و افزایش ویروس دلتا تا ۴ برابر نسبت به ماه قبل شده و باعث شده است متخصصان بهداشت عمومی خواستار اقدامات سختگیرانه‌تر برای افزایش نرخ واکسیناسیون شوند.»
فوربس دیگر رسانه مطرح آمریکا هم نوشت: مقامات بهداشتی موج جدید همه‌گیری را «دوره ابتلای افراد واکسینه نشده» خوانده‌اند و این افراد را مقصران اصلی ادامه همه‌گیری می‌دانند.
تهدید به اخراج
همچنین نیویورک‌تایمز در خبری که ۶ روز قبل منتشر کرد، به نقل از یکی از مدیران بخش کارگری در آمریکا نوشت: کارکنان شرکت‌ها برای دریافت واکسن ۴ ساعت مرخصی استحقاقی دریافت می‌کنند و به دلیل شرایط ویژه شیوع ویروس، کارکنان و کارگرانی که از واکسیناسیون امتناع می‌ورزند با مجازاتی از جمله اخراج احتمالی روبه‌رو خواهند شد.
اجبار برای کارکنان شهرداری
در نیویورک، اما قوانین الزام‌آور محلی برای برخی مشاغل تعیین شده است. فوربس نوشته است: شهردار، واکسن و آزمایش هفتگی را برای ۳۴۰ هزار کارگر شهرداری الزامی کرد. همچنین فرماندار کالیفرنیا الزام مشابهی را برای کارمندان ایالتی و کارکنان بهداشت و درمان درنظر گرفت.
وال استریت ژورنال نیز چنین موضوعی را گزارش کرده بود که بیشتر مشاغل کوچک‌تر، کارمندان خود را مجبور به واکسیناسیون می‌کنند و جایی همچون فیس‌بوک که ۴ هزار کارمند دارد اعلام کرده است که همچنان در حال تشویق کارکنان خود برای واکسینه شدن است.
اروپا و واکسن نزن‌ها
سخت‌گیری‌ها برای واکسن‌نزن‌ها در اروپا نیز آغاز شده است. رویترز در گزارش روز چهارشنبه هفته قبل خود، به نقل از مقامات اتحادیه اروپا نوشت: توزیع ناهموار واکسن‌ها در جهان و امتناع‌کنندگان از واکسن، روند بازگشت به شرایط قبل از کرونا را طولانی می‌کند. وزیر بهداشت انگلستان در همین رابطه چنین گفت: «من این سفر را کاملا طولانی می‌بینم. فکر می‌کنم ما روزی را نخواهیم دید که صبح بیدار شویم و بگوییم ما می‌خواهیم با کرونا زندگی کنیم و همه چیز خوب است. من فکر می‌کنم هنوز کار‌های زیادی برای پایان دادن به کرونا وجود دارد.»
روسیه و اجبار کارفرما‌ها
روسیه نیز از کشور‌هایی است که اکنون با تعداد قابل توجه واکسن‌نزن‌های خود در چالش است؛ به حدی که طبق گزارش راشاتودی، دولت کارفرما‌ها و مدیران شرکت‌ها را ملزم کرده است، حداقل ۶۰ درصد از پرسنل‌شان به ویژه در شرکت‌هایی که خدمات عمومی ارائه می‌دهند واکسینه شوند وگرنه با جریمه روبه‌رو خواهند شد. فرانس ۲۴ درباره روسیه این‌طور نوشت: شهردار مسکو اعلام کرده است فقط افرادی که واکسن دریافت کرده‌اند یا در ۳ روز گذشته آزمایش منفی داشته باشند یا در ۶ ماه گذشته به کرونا مبتلا شده‌اند، می‌توانند وارد مراکز عمومی شوند. در روسیه مقامات بهداشتی با جایزه‌هایی شامل آپارتمان و خودرو، مردم را تشویق به دریافت واکسن می‌کنند. بی‌بی‌سی هم البته درباره روس‌های واکسن‌نزن به نقل از یک شهروند در مسکو نوشت: «مردم می‌ترسند؛ همه نوع شایعه درباره ناخوشی‌های ناشی از واکسن شنیده می‌شود.» بنابر یکی از نظرسنجی‌ها که بی‌بی‌سی آن را منتشر کرده است، کمتر از ۴۰ درصد شهروندان روسیه مایل به تزریق واکسن کووید ۱۹ هستند.
معترضان به گذرنامه سبز در فرانسه
خبرگزاری رادیو فرانسه هم این هفته اعتراض ۱۶۰ هزارنفری فرانسوی‌ها علیه الزام واکسیناسیون را گزارش کرد. معترضان این الزام را «دیکتاتوری بهداشتی» نامیده‌اند. این خبرگزاری روز شنبه گذشته نوشت: «این سومین شنبه‌ای است که مخالفان واکسن دست به تظاهرات می‌زنند. این اعتراض‌ها پس از فراگیرشدن الزام گواهی واکسن و «گذرنامه سبز» شدت گرفته است.»
دلایل واکسن‌نزن‌ها چیست؟
قبل از این‌که این علت‌ها را بررسی کنیم، بد نیست آماری از تعداد واکسن‌نزن‌ها در فرانسه را مرور کنیم. خبرگزاری رادیوفرانسه دو روز قبل نتایج نظرسنجی اخیر دو اقتصاددان فرانسوی را منتشر کرد: «۴٨درصد، افرادی هستند که مایل به تزریق واکسن هستند، اما به دلایل مختلف هنوز واکسینه نشده‌اند. ۲٨درصد، کسانی هستند که مردد مانده‌اند و بالاخره ۲۳درصد، افرادی هستند که قطعاً با واکسن مخالف‌اند.».
اما دلایل واکسن‌نزن‌ها چیست؟
در یک نگاه کلی می‌توان خروجی پیگیری رسانه‌های جهان درباره مردمان‌شان را این‌طور فهرست کرد:
*خبرگزاری رادیو فرانسه: بیشتر به قشر‌های کم‌در‌آمد، با سطح آموزشی پایین، تعلق دارند.
در میان این افراد بیشتر از ترس واکسن، نوعی خشم و عصیان دیده می‌شود. آنان نه به حکومت، نه به رسانه‌ها و نه به سازمان‌های بین‌المللی (از قبیل سازمان بهداشت جهانی)، نه به کارشناسان علمی و نه به اتحادیۀ اروپا اعتمادی ندارند.
* بی بی سی: آندره کورتانف از شورای امور بین‌المللی روسیه در توضیح علت تردید مردم می‌گوید بخشی از روس‌ها محافظه‌کار هستند؛ نه به دولت خودشان اعتماد دارند و نه به هر چیزی که به این دولت مربوط می‌شود.
* اما یکی دیگر از دلایلی که اغلب رسانه‌ها در نوبت‌های مختلف درباره آن گفتگو می‌کنند، مسئله توطئه دانستن ماجرای کروناست. از این رو بی‌اعتمادی به شرکت‌های داروساز را باید از علت‌های مهم مخالفت با واکسن دانست. این گروه می‌گویند شرکت‌های داروساز فقط می‌خواهند تولیدات خود را بفروشند و اهمیتی برای تاثیر این محصولات بر مردمی که از آن‌ها استفاده می‌کنند، قائل نیستند.
*همچنین موارد دیگری شامل مواد شیمیایی مورد استفاده در واکسن‌ها، شایعه‌ها درباره تاثیر واکسن‌ها در ناباروری و این‌گونه حرف و حدیث‌ها را می‌توان در شمار ادعا‌های واکسن‌نزن‌ها دانست.
واکسن نزن‌ها در ایران
آمار واکسن‌نزن‌ها در کشور ما هم با آمار روز گذشته رئیسی سخنگوی ستاد ملی کرونای کشورمان تا حدودی نگران‌کننده به نظر رسید.
او گفت: دربرخی استان‌ها ۶۰ درصد برخی گروه‌های سنی که واکسیناسیون شامل آن‌ها شده، واکسن دریافت نکرده و در کل در گروه سنی بالای ۵۵ سال ۳۰ درصد هنوز در سامانه برای واکسیناسیون ثبت‌نام نکرده‌اند. در این رابطه و بررسی دلایل واکسن‌نزن‌ها در کشورمان چند موضوع مطرح است.
خبرگزاری فارس درباره بخشی از واکسن‌نزن‌ها نوشته است: «واکسن‌گریزان که برخی از آن‌ها «واکسن‌ستیز» هم هستند، عمده تئوری‌های خود را بر این مبنا ارائه می‌دهند که واکسن زدن کاری بیهوده است، نتیجه‌ای ندارد و فقط باعث سود بیشتر شرکت‌های سازنده واکسن می‌شود. البته هم در ایران تمرکز بیشتر واکسن‌گریزان روی مسائل مذهبی است و تئوری‌هایی مثل بیمار کردن جمعیت مسلمان و شیعه از راه تزریق واکسن‌هایی که از غرب وارد می‌شود، گفته می‌شود. بخشی از جامعه که به طب اسلامی اعتقاد دارند در زمره دینداران و افراد مذهبی جامعه به حساب می‌آیند. حالا اگر افرادی تحت عنوان طب اسلامی «واکسن‌گریزی» را ترویج می‌کنند درواقع باعث می‌شوند افراد مذهبی جامعه بدون هیچ سند و برهان علمی قوی جلوی یکی از قوانین جمهوری اسلامی بایستند و حرکت برخلاف آن را تبلیغ کنند.» واکسن‌نزن‌ها منحصر به همین گروه‌ها نمی‌شوند و در میان دیگر اقشار حتی جوانان و گروه‌های تحصیل‌کرده نیز حضور دارند؛ چنان‌که برخی از ما تاکنون با این‌گونه افراد هم روبه‌رو شدهایم.
از گروه‌های ضد واکسن تا عملکرد بد رسانه‌ها
برای بررسی بیشتر موضوع واکسن نزن‌ها در کشور خودمان با دکتر مصطفی قانعی، دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، همکلام و نظرش را جویا می‌شوم. او این نکته را متذکر می‌شود که اساسا گروه‌های ضد واکسن در جهان از یک‌صدسال قبل فعال بوده‌اند و اگر همین امروز هم آمار تمام کشورها را نگاه کنیم، درمی‌یابیم که بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد از واکسن استقبال نکرده‌اند که کشور ما نیز از این موضوع مستثنا نیست. قانعی می‌گوید: ازآن‌جا که دریافت واکسن اجباری نیست، گروه‌های ضد واکسن با برخی شایعات با رنگ و بوی طب سنتی، مذهبی، علمی و گاهی امنیتی کار خودشان را پیش می‌برند. از سوی دیگر تبلیغ درباره عوارض واکسن همچون تب و درد و... در برخی نگرانی ایجاد می‌کند.
قانعی دراین‌باره معتقد است: هم‌اکنون رسانه‌ها بیش از اندازه بر عوارض واکسن متمرکز شده‌اند که همین موضوع نیز باعث ایجاد ترس از واکسن کرونا شده است.
