سرقت دست به گریبانِ تهران

- آن طور که از برآورد‌های آماری بر می‌آید انواع جرائم در کشورمان در سال‌های اخیر روندی رو به فزونی به خود گرفته است. از این بابت پرشماری انواعی از جرائم خشن همچون نزاع‌های منجر به جرح و مصدومیت، قتل عمد یا مسمومیت عامدانه جامعه ایرانی را در سرازیری مخاطره آمیزی انداخته اند. اما به موازات رشد این جرائم خشن، طی سالیان اخیر کشورمان خیزش ارتکاب به سرقت را هم به عنوان نوع دیگری از جرائم تجربه می‌کند که گسترش شتابنده اش آسیب‌های اجتماعی دامنه داری را بر جامعه و مردم تحمیل کرده است. این گونه خاص از جرم که هم می‌تواند صورتی خشونت بار به خود بگیرد و هم در روزآمدترین حالتِ خود در بستر شبکه‌های اجتماعی چهره عیان کند و قربانیانش را به دام بیندازد همپای بروز التهاب در متغیر‌های اقتصادی مختلفی نظیر تورم، بیکاری، فقر و درآمد سرانه حالتی فزاینده پیدا می‌کند.

اما بروز یک رفتار مجرمانه را نمی‌توان به صرف وجود انگیزه‌های مرتکبان تقلیل داد. چرا که این وضع و حال درونی جامعه است که فضای مساعد را برای دست بردن به اعمال مجرمانه مهیا می‌کند. آنچه هم که در مسیر مقابله و ممانعت از بروز جرم مانند ابزاری به کارآمدنی باید به خدمت گرفته شود شیوه‌های مدبرانه برای شناسایی علل و عوامل ایجاد آسیب است.

چیزی هم که از تکیه بر کوشش‌های پژوهشگرانه بر می‌آید نشان از وجود بخت بالای استان‌های پردرآمدتر کشور برای افتادن در چاله سرقت دارد. بالا رفتن نرخ تورم نیز که با کاهش رقم واقعی دستمزد‌ها همراه خواهد شد بر جذاب‌تر شدن هرچه بیشتر سرقت برای گروه‌هایی از افراد جامعه کمک می‌کند.

اما اینکه نقاطی از کشور نظیر تهران و کرج که خود را در کانون مرکزی مناسبات جامعه ایرانی می‌بینند در سالیان اخیر با اوج گیری روند جرائم مرتبط با سرقت دست به گریبان شده اند را باید به مساله متغیر‌های اقتصادی گره زد یا آنکه علت را در وجود خصیصه‌ای متفاوت از دیگر نقاط کشور دید؟

علیرضا ناصری نژاد جانشین پلیس پیشگیری پایتخت در ارزیابی اش برای میزان از چرایی بالا بودن سهم استان‌های تهران و البرز از جرائم مرتبط با سرقت بر یک عامل ویژه تاکید دارد: مساله وجود تراکم جمعیت قطعا تاثیر به سزایی در بالا رفتن آمار مربوط به سرقت‌ها دارد. استان‌های تهران و البرز هم، چون جزو استان‌هایی هستند که بیشترین تراکم جمعیت را دارند همین عامل تاثیر بالایی بر به وجود آمدن چنین وضعیتی برای آن‌ها داشته است. من البته الان برآورد دقیقی درباره میزان سهم این دو استان از جرائم مربوط به سرقت را نمی‌توانم ارائه کنم، اما تصور می‌کنم عامل بالا بودن تراکم جمعیت برای وضع سرقت در این استان‌ها موثر بوده است.

 

بازداشت ۱۲۰ سارق، مالخر و زورگیر در شهر ری

او وضع سرقت در نقاط پرجمعیت را چیزی شبیه به شرایط تصادفات می‌بیند: مثالی که برای روشن کردن مساله تاثیر تراکم جمعیت بر بالا رفتن آمار سرقت در نقاطی مثل تهران و البرز می‌توانم بزنم به بحث تصادفات رانندگی در جاده‌ها و معابر بر می‌گردد. در نظر بگیریم که در جاده‌ای که خودروی عبوری کمتری وجود دارد احتمال تصادف کمتر است. اما در جاده‌ای که تردد بیشتری اتفاق می‌افتد احتمال وقوع تصادف هم بیشتر خواهد بود. وضع سرقت‌ها در نقاط شهری هم چیزی شبیه به همین مورد است.

از جانشین پلیس پیشگیری پایتخت جویای وضع توانمندی و تجهیزات پلیس برای مقابله با سرقت‌ها می‌شویم. او با اطمینان از ابتکار و ریزبینی و اشراف اطلاعاتی نهاد متبوعش خبر می‌دهد: پلیس پیشگیری با استفاده از سامانه‌هایی که در اختیار دارد به صورت لحظه‌ای سرقت‌ها را پایش می‌کند. از این جهت ما طرح‌های متنوعی داریم که با توجه به تاثیرات نوع جرم در هر منطقه اقدامات مربوط به آن جرم را انجام می‌دهیم و در حوزه پیشگیری از وقوع جرم مشغول انجام اقدامات لازم هستیم. این اقدامات پلیس پیشگیری به شکل بسیار انعطاف پذیری هم در حال انجام است.

اما وقتی برای ضرورت بازسازی توان پلیس در مقابله موثر‌تر با سارقان چانه می‌زنیم پاسخی همدلانه می‌دهد: به هرحال در هر مقطعی از زمان نیروی پلیس هم نیازمند بروزرسانی و هماهنگ کردن خود با محیط است. این اتفاق در حال حاضر برای نیروی پلیس در حال رخ دادن است. اما هر چقدر سرعت این تغییرات بیشتر باشد ممکن است کمک بیشتری به بهبود وضعیت موجود بکند.