روز‌های گرم سینما در سرمای پاییزی/ در گیشه‌ها چه خبر است؟
_ مهر نوشت: خوش‌بین‌ترین کارشناسان سینما هم تصور نمی‌کردند چراغ سینما به این زودی‌ها روشن و ویترین اکران اینقدر شلوغ شود. سینمایی که از اسفند ماه سال ۹۸ نفس‌هایش به شماره افتاده بود حالا، اما هرچند کم رمق، اما گویی خون تازه به رگ‌هایش تزریق شده و این پیکر نیمه جان در تقلا برای بازیابی خود است.
«دینامیت» اولین خط شکن این جریان بود، بعد‌ها «قهرمان» به کنارش آمد تا هر دو نفسی تازه به این سینما بدمند. حالا گرچه سینما با روز‌های اوجش فاصله دارد، ولی باز هم سالن‌ها، مخاطبانی به خود می‌بینند. واکسیناسیون عمومی به همراه فروش خوب فیلم‌های روی پرده فیلمسازان را ترغیب کرد تا در فصل پاییز آثارشان را روی پرده ببرند؛ فصلی که پیش از این و در شرایط عادی سینماگران با این توصیف که این فصل اساساً به فیلمسوزی منجر می‌شود، از پخش فیلم‌هایشان امتناع می‌کردند.
پاییز امسال یکی از بی سابقه‌ترین و شلوغ‌ترین فصل‌های اکران در چند سال اخیر به شمار می‌آید.
در این گزارش به معرفی فیلم‌هایی که در دو هفته گذشته به نمایش درآمده‌اند، همچنین آثاری که از امروز ۲۶ آبان ماه روی پرده می‌آیند، پرداخته‌ایم.
پوست؛ بهمن و بهرام ارک
بهمن و بهرام ارک دو برادر دوقلوی تبریزی عمده شهرتشان نزد سینمادوستان را وامدار فیلم کوتاه «حیوان» هستند؛ فیلمی سوررئال که در فضایی بومی و با زبانی محلی ساخته شده بود، اما به جشنواره‌هایی از غرب تا شرق رفت.
برادران ارک با همین فیلم بود که توانستند علاوه بر کسب جایزه «سینه فونداسیون» فستیوال کن و سیمرغ بلورین بخش کوتاه جشنواره فیلم فجر نظر تهیه‌کنندگان را به خود جلب کنند. همین هم شد سرانجام آن‌ها در اولین گام بلندشان در سینمای بلند به همراه محمدرضا مصباح «پوست» را با همان ۲ ویژگی ساختند؛ یعنی استفاده از فضای بومی و زبانی محلی که اتفاقاً رنگ و بوی سینمای تجربی هم دارد.
همین ویژگی بود که هیأت داوران سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر را بر آن داشت تا جایزه بهترین فیلم تجربی را به «پوست» اهدا کنند.
پوست روایتگر داستانی فولکوریک از آذربایجان است. گرچه در خبر‌های ابتدایی مخابره شده از این فیلم به نظر می‌رسید که فیلمی در ژانر وحشت هم باشد، اما «پوست» تنها روایتگر افسانه‌هایی از آذربایجان و افسانه عاشقانه‌ای گره خورده با سحر جادوست.
برادران ارک در این فیلم هم همچون فیلم‌های کوتاه خود از بازیگرانی که در تبریز مشغول فعالیت هستند و اتفاقاً در همان جا شهرتی برای خود دست و پا کرده‌اند، بهره برده‌اند.
فاطمه مسعودی فر، جواد قامتی، محمود نظرعلیان، ناصر هاشمی، هادی افتخارزاده، عاشق، ولی عبدی، نرجس دلارام، ابراهیم دهقان‌زاده، صدیقه دریانی، وحید شیرزاد، داوود نورپور، داوود مظلومی، امید والا، صمد دلنواز و وحید دلنواز در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.
تومان؛ مرتضی فرشباف
همراه با نامش عنوان «مستقل بودن» هم می‌آید تا برای معرفی‌اش از «کارگردان مستقل ایرانی» استفاده شود. مرتضی فرشباف را می‌گویم که در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر با «تومان» حاضر شد.
با آنکه فرشباف به عنوان یک کارگردان مستقل در سینمای ایران فعالیت می‌کند، اما مراودات خوبی با خارجی‌ها هم دارد. به نظر می‌رسد این تعامل با «سوگ» ساخته پیشین او آغاز شد همانجا که شرکت فرانسوی کار پخش فیلمش را انجام داد. به گفته فرشباف همین شرکت قرار است در ادامه، کار‌های پخش «تومان» را هم انجام دهد. این مراودات، اما تنها به فرانسه منحصر نمی‌شود.
این کارگردان در نظر داشت فیلم سینمایی «سهراب شهید ثالث» را هم با نهادی سینمایی در آلمان جلوی دوربین ببرد، پروژه‌ای که سی درصد از فیلمبرداری آن در شهر برلین صورت می‌گرفت، اما به واسطه کرونا ساخت این فیلم منتفی شد.
«تومان»، اما در روز‌هایی که تب و تاب اکران اینترنتی بالا گرفت، قرار بود به صورت مجازی به نمایش دربیاید، اما ناگهان سازندگانش از این تصمیم انصراف دادند و دلیل آن را به یغما رفتن فیلم به محض قرار گرفتن در بستر‌های مجازی عنوان کردند. فرشباف خودش آن زمان در گفتگویی بیان کرد که حاضر به سوزاندن «تومان» نیست. موضوعی که ناظر بر قاچاق فیلم و دست به دست شدنش در فضای مجازی بود.
«تومان» روایتگر یک قمار است؛ موضوعی که در همه جای جهان رواج دارد و اتفاقاً امری مذموم است؛ راهی میانبر که جوانی جاه طلب برای سامان دادن به وضعیت زندگی خودش برمی‌گزیند تا در مدتی کوتاه طبقه اجتماعی خود را تغییر بدهد؛ قصه این روز‌های ما و برتری یافتن پول بر مناسبات اجتماعی. اما همین بلای جانش می‌شود.
در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر آنچه، اما نظر‌ها را به خود جلب کرد، نقش آفرینی میرسعید مولویان بود؛ بازیگری که خاستگاه اصلی‌اش تئاتر است و از او «تئاتر در زندگی»، «نفرین قحطی زده‌گان» و… را به یاد داریم. او حالا در «تومان» و در اولین تجربه حرفه‌ای‌اش در سینمای بلند ایفاگر نقش اصلی است و به همراه مجتبی پیرزاده، پردیس احمدیه، ایمان صیاد برهانی و حامد نجابت گروه بازیگران «تومان» را تشکیل می‌دهند.
منصور؛ سیاوش سرمدی
محصول اوج و یادآور زندگی یکی از شخصیت‌های ملی- میهنی است. سیاوش سرمدی که پیش از این در حوزه سینمای مستند فعال بود در اولین تجربه سینمایی‌اش به سراغ «منصور» رفت. فیلمی که همین هفته گذشته به واسطه حذف سکانس مربوط به دیدار شهید ستاری و مرحوم هاشمی رفسنجانی و کوتاه شدن ۱۷ دقیقه‌ای‌اش خبرساز شد؛ حذفی که گفته می‌شد به درخواست خانواده هاشمی صورت گرفته است، اما محسن هاشمی چند روز بعد اعلام کرد که این امر با تمایل ما صورت نگرفته است.
در این سال‌ها از شخصیت‌های موثر در تغییر و تحول کشور تنها الحاق نام آن‌ها به خیابان‌ها باقی مانده است، نه همتی برای شناساندن آن‌ها به جامعه بوده و نه نسل تازه قرابتی با آن‌ها دارند. منصور ستاری هم یکی از همین نام‌هاست. او سرتیپ پدافند نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده آن نیرو از بهمن ۱۳۶۵ تا دی ۱۳۷۳ بوده است با این حال در طی این سال‌ها آنچه از او باقی مانده همان نام یک خیابان است.
فیلم «منصور» روایتگر تلاش‌های منصور ستاری در طول دوران جنگ برای مجهز کردن نیروی هوایی ارتش ایران است. او فرماندهی است که باید هم با تحریم و هم نیرو‌های داخلی و خارجی برای تجهیز ادوات جنگی در حوزه هواپیمایی بجنگد.
این فیلم در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و در چند بخش نامزد دریافت جایزه شد.
در «منصور» محسن قصابیان، حمیدرضا نعیمی، علیرضا زمانی‌نسب، سید جواد هاشمی، قاسم زارع و لیندا کیانی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
فیلم‌هایی که از امروز روی پرده می‌آیند
شورای صنفی نمایش در جدیدترین اقداماتش تصمیم گرفته فیلم‌هایی با مضمون کمدی را روانه اکران کند، با آغاز دور تازه اکران‌های سینمایی و تجربه موفق فیلم‌ها به ویژه فیلم سینمایی «دینامیت» که به فروشی بالغ بر ۱۵ میلیارد تومان دست پیدا کرد، این شورا برای جبران خسارت‌های دو ساله سینماداران این بار به فیلم‌های کمدی رو آورده است، «گشت ارشاد ۳» و «آپاچی» فیلم‌هایی هستند که از امروز چهارشنبه در کنار «حکم تجدید نظر» که فیلمی در حوزه اجتماعی است، به نمایش درمی‌آید.
گشت ارشاد ۳؛ سعید سهیلی
در همه این سال‌هایی که سعید سهیلی «گشت ارشاد» و دنباله‌هایش را ساخته، حاشیه از او دور نبوده است، گاه اکرانش را متوقف کرده‌اند و گاه در نمایش سه‌گانه او تاخیر افتاده، «گشت ارشاد ۳» هم از این امر مستثنی نبوده و در طول این ایام خبر‌های متفاوت و متناقضی از آن مخابره شده است. با همه فراز و فرودها، اما بالاخره رنگ اکران به خود می‌بیند و احتمالاً همین حواشی می‌تواند بخشی از فروش فیلم را تضمین کند.
همه داستان‌ها، اما به سال ۹۰ باز می‌گردد؛ همان سالی که اولین قسمت از این سه‌گانه روی پرده آمد و اعتراضات برخی گروه‌ها را برانگیخت، فیلم در نهایت ۶ روز بعد از اولین نمایش توقیف شد تا فصل تازه‌ای پیش روی این فیلم باز شود مدتی بعد، اما دوباره روانه سینما‌ها شد تا عنوان یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های آن سال‌ها را به خود اختصاص دهد.
۵ سال بعد آورده مالی اکران «گشت ارشاد» و البته مخاطبانی که این فیلم به سینما کشاند، سعید سهیلی را بر آن داشت تا دنباله‌ای برای آن بسازد، این بار، اما با نامی کمی متفاوت؛ «گشت» سرانجام با همه ماجرا‌های آن روزهایش روی پرده رفت و دوباره با اقبال رو به رو شد. این حالا یک داستان ده ساله است با سابقه‌ای در ذهن تماشاگران سینما که می‌تواند آن‌ها را برای تماشای قسمت سوم این فیلم با نام «گشت ارشاد ۳» ترغیب کند مضاف بر اینکه در طول پروسه تولید تا آماده سازی به دلیل حواشی دیگری که از سوی یکی از بازیگران بر فیلم حادث شد، حالا می‌توان گفت «گشت ارشاد ۳» پتانسیلی بالقوه برای جذب مخاطبان دارد.
در این فیلم و در غیاب حمید فرخ‌نژاد به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی دو قسمت قبل، پولاد کیمیایی، ساعد سهیلی، بهنام بانی، میرطاهر مظلومی، نازنین کیوانی و… به ایفای نقش پرداخته‌اند.
آپاچی؛ آرش معیریان
سطحی‌ترین فیلم‌های تجاری سال‌های اخیر را می‌توانید در کارنامه او ببینید، فیلم‌هایی که گاهی کلاس درسی برای آن‌هایی است که نمی‌خواهند «فیلم بد» بسازند! آرش معیریان خود هم به این موضوع واقف است، آنجا که با لجاجتی تمام نشدنی در پاسخ به سوالی از سوی یک خبرنگار درباره سطح فیلم‌هایش می‌گوید: «همه فیلم‌های من از همین جنس بوده‌اند. آثار شاخصی نبودند.»
نکته قابل تامل این است که او استاد دانشگاه است و به تدریس سینما به دانشجویان می‌پردازد، اما حتی همین را همین نمی‌پذیرد و می‌گوید «من نه کارگردان خوب، نه مترجم و نه حتی استاد دانشگاه خوبی نیستم.»
«زن‌ها فرشته‌اند ۲»، «خالتور» «دم سرخ‌ها»، «لامبورگینی» تنها چند نمونه از آثار تجاری او هستند که گرچه در بازه‌هایی اقبال مخاطبان را هم به همراه داشته‌اند، اما هیچ منتقد و هیچ سینماروی حرفه‌ای هرگز حاضر به دفاع از این فیلم‌ها نمی‌شود. با این حال آرش معیریان در طول این سال‌ها اتفاقاً پرکار هم بوده و ساخت یازده فیلم در طول ده سال گذشته حاصل کار او بوده است. او حالا «آپاچی» را با سروشکلی مشابه اغلب فیلم‌های این سال‌های خود روانه پرده سینما‌ها کرده است!
در «آپاچی» رضا شفیعی جم، سحر قریشی، گیتی معینی و… به ایفای نقش پرداخته‌اند.
حکم تجدیدنظر؛ محمدامین کریم‌پور
کارگردانش از اینفلوئنسر‌های فضای مجازی است، احتمالاً چند بار حین گشت در اینستاگرام ناگهان ویدیوهایش به چشمتان خورده است. محمد امین کریم‌پور که اصلی‌ترین منبع درآمدش به همان ساخت کلیپ‌های طنز تبلیغاتی بازمی‌گردد و اتفاقاً در این حوزه موفق بوده است. در همان زمانی که خبر اخذ پروانه ساختش رسانه‌ای شد آماج حملات منتقدانش هم قرار گرفت تا آنجا که این نقد‌ها سازمان سینمایی را مجبور به انتشار پیشینه فعالیت‌های سینمایی او کرد. طبق اسناد سازمان سینمایی محمدامین کریم‌پور مدرک کارشناسی ارشد سینما دارد و چند فیلم کوتاه را هم کارگردانی کرده است.
سرانجام محمدامین کریم‌پور به همراه رضا کریمی تهیه‌کننده با سابقه سینما این فیلم را جلوی دوربین برد و با نزدیک شدن به برگزاری سی و نهمین جشنواره فیلم فجر آن را به دبیرخانه این رویداد سینمایی تحویل داد، اما این فیلم از راهیابی به این جشنواره باز ماند.
با توجه به سابقه کریم‌پور در ساخت کلیپ‌های طنز گمانه زنی‌هایی ابتدایی مبنی بر این بود که «حکم تجدید نظر» فیلمی در حوزه کمدی باشد، اما طبق اعلام روابط عمومی پروژه، این فیلم، درامی اجتماعی است.
فرید سجادی حسینی بازیگر این فیلم سینمایی هم در گفتگویی عنوان کرده بود: «من در این فیلم نقش یک دایی را بازی می‌کنم که به دنبال کلیه برای فرزندش است و در جریان یک قتل و قصاص هم قرار می‌گیرد.»
ژاله صامتی، همایون ارشادی، فرید سجادی حسینی، گیتی قاسمی و… بازیگران این فیلم هستند.
